Kahverengi Cüceler: Gizemli Gök Cisimleri
Kahverengi cüceler, gezegenler ile küçük yıldızlar arasında yer alan, sönük ve ilginç özelliklere sahip gök cisimleridir. İlk kez 1995 yılında, Caltech araştırmacıları tarafından 18 ışık yılı uzaklıkta bulunan kırmızı cüce yıldız Gliese 229’un etrafında dönen Gliese 229B keşfedilmiştir. O tarihten bu yana bilim insanları, binlerce kahverengi cüceyi gözlemleyerek araştırmalarını derinleştirmiştir. 2017 yılında yapılan bir çalışmada, Samanyolu’nda yaklaşık 100 milyar kadar kahverengi cücenin bulunduğu tahmin edilmiştir.
Gliese 229B, boyutuna göre beklenenden çok daha sönük olduğu için bilim insanlarını uzun süre düşündürmüştür. Bu gök cismi, 70 Jüpiter kütlesine sahip olmasına rağmen, beklenildiği kadar parlak değildir. Ancak astronomlar, bu gizemi nihayet çözmeyi başarmışlardır. Gliese 229B’nin aslında iki ayrı kahverengi cüceden oluştuğu belirlenmiştir. Bu cücelerden biri 38, diğeri ise 34 Jüpiter kütlesindedir ve her 12 günde bir birbirlerinin etrafında dönerler. Bu keşif, bu boyuttaki kahverengi cücelerin parlaklığının beklenildiği gibi olduğunu göstermektedir.
Keşfi gerçekleştiren ekibin bir üyesi olan Rebecca Oppenheimer, “Eğer güneş sistemimizde bu tür cisimler olsaydı, gece gökyüzümüzde oldukça garip görünürlerdi” şeklinde bir açıklamada bulunmuştur. Oppenheimer, bu keşfi “onlarca yılın en heyecan verici ve büyüleyici alt-yıldız astrofizik keşfi” olarak nitelendirmiştir. Oppenheimer, New York’taki Amerikan Doğa Tarihi Müzesi’nde astrofizikçi olarak görev yapmaktadır ve araştırmanın ortak yazarlarındandır. Yapılan bu araştırma, Nature dergisinde yayımlanmıştır.
Keşif, Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevi’nin Çok Büyük Teleskobu’nun beş aylık gözlemleri sonucunda ortaya çıkmıştır. Araştırmacılar, Gliese 229Ba ve Gliese 229Bb olarak adlandırılan bu çift kahverengi cücenin, her 250 yılda bir güneşten daha küçük ve daha kırmızı bir yıldızın etrafında döndüğünü keşfetmişlerdir. Kahverengi cüceler, insan gözüne görünmeyecek kadar sönük ışık yayar; ancak kızılötesi dalga boylarında daha parlak bir şekilde görünürler. Bu özellikleri sayesinde, kızılötesi kameralar veya gece görüş gözlükleriyle tespit edilebilmektedir.
Daha önce de bahsedildiği gibi, bu dans eden kahverengi cücelerin nasıl oluştuğu konusunda hâlâ birçok soru işareti bulunmaktadır. Bir teori, bu tür çiftlerin yeni bir yıldızın etrafındaki gaz ve toz bulutlarından oluşabileceğini öne sürmektedir. Ancak, bu keşif benzer başka kahverengi cüce çiftlerinin de bulunup bulunamayacağı sorusunu gündeme getirmiştir. Araştırma ekibi, gelecekte daha fazla kahverengi cüce çifti bulmak amacıyla diğer gözlemevlerini kullanmayı planlamaktadır.
Caltech’ten Dimitri Mawet, bu keşfi önemli bir adım olarak değerlendirmektedir. Aynı zamanda NASA’nın Jet Propulsion Laboratuvarı’nda kıdemli araştırma bilimcisi olan Mawet, “Gliese 229B’nin çift olduğunun keşfedilmesi, kütle ve parlaklık arasında gözlemlenen son gerilimi çözdüğü gibi kahverengi cüceler hakkındaki anlayışımızı da derinleştiriyor” açıklamasında bulunmuştur.
Kaynak: Sözcü
