Irak’ın Türkiye’ye sınırı olan yarı özerk bölgesi Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) bugün seçmenler, 100 milletvekilini seçmek üzere sandık başına gitti.
Altı milyon nüfuslu bölgede, yaklaşık 2,9 milyon kişi oy kullanma hakkına sahip.
Birçok defa ertelendiği için iki yıl gecikmeli olarak gerçekleştirilen bu seçimlerde yüzde 30’luk bir kadın kotası bulunuyor. Bu doğrultuda toplam adayların yüzde 30’unu kadınlar oluşturuyor.
Seçimi kazanmak için iki parti rekabet hâlinde: Mesud Barzani yönetimindeki Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve Bafel Talabani yönetimindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB). Bafel Talabani, Irak’ın eski cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin oğlu. Her iki parti de kuruluşlarından bu yana Barzani ve Talabani ailelerinin kontrolünde. Söz konusu iki parti, tarihi olarak IKBY’nin farklı bölgelerinin kontrolünü elinde bulunduruyor. KDP Erbil ve Duhok’u kontrol ederken KYB ise Süleymaniye’yi kontrol ediyor.
Söz konusu bölünme, geçmişte birçok kez siyasi çıkmaza yol açmıştı. IKBY’de 2022 yılı için planlanan parlamento seçimleri, seçim yasasıyla ilgili çeşitli anlaşmazlıklar nedeniyle dört kez ertelenmişti.
Seçimler sonucunda milletvekillerinin belirlenmesinin ardından parlamentoda IKBY’nin yeni başkanı ve başbakanı için oylama yapılacak. IKBY’nin şu anki başkanı Neçirvan Barzani. Başbakan ise yeğeni Mesrur Barzani.
Neçirvan Barzani oyunu böyle kullandı.Fotoğraf: Azad Lashkari/REUTERS
İçişleri ve Peşmerge’ye “özel seçim”
Seçmenler Pazar günü sandık başına gitmeden önce, İçişleri Bakanlığı çalışanları ve Peşmerge mensupları, Cuma günkü “özel seçimde” oylarını kullandı. İki yüzbinden fazla oy kullanılan bu seçimde KDP, oyların yüzde 60’ını almayı başarırken KYB ise yüzde 30’luk orana ulaştı.
Seçimde yer alan yeni bir parti olan ve popülaritesi özellikle de genç seçmenler arasında giderek artan Yeni Nesil Hareketi ise Cuma günü oyların yüzde 5,3’ünü almayı başardı ve 2018 seçiminde elde ettiği yüzde 3’lük oy oranını artırmış oldu. 2018’deki “özel seçimde” KDP oyların yüzde 40’ını elde ederken KYB ise sandıktan yüzde 28,5 ile çıkmıştı.
Seçmenin derdi ekonomik sorunlar, yolsuzluk ve güvenlik
Seçim, ekonomik istikrarsızlık, siyasi rekabet ve Bağdat yönetimiyle çözülmemiş sorunların gölgesinde yapılıyor. Giderek artan petrol fiyatları, Bağdat’ın IKBY’nin bütçesinde kesintiye gitmesi ve memur maaşlarının ödenmesinde yaşanan aksaklıklar, vatandaşlar arasında endişe yaratıyor.
Sandık başına giden seçmenlerden Gazi Necib, Associated Press haber ajansına yaptığı değerlendirmede “İnsanlar maaşlarının zamanında ödenmesini, daha fazla iş imkânı ve elektrik istiyor. İstedikleri tek şey bu” diye konuştu.
Erbil’de oy kullanan bir seçmenFotoğraf: Khalid Al-Mousily/REUTERS
Özellikle de genç seçmenlere göre, bölgenin yaşadığı en büyük sorunlardan biri de yolsuzluk. IKBY hükümetine, nepotizm ve şeffaflıktan yoksun olma suçlamaları yöneltiliyor.
Öte yandan bölgedeki bazı yerlerde seçim, IŞİD korkusunun gölgesinde yapılıyor. Bazı IŞİD hücrelerinin hâlâ etkin olduğunun bilindiği yerlerde, seçmenlerin sandığa gitmekten çekindikleri belirtiliyor.
Kürt seçmen Cemile Muhammed Amin, “Kürdistan’ın daha da gelişmesini istiyoruz. Kürdistan‘da daha fazla güvenlik ve yeniden inşa görmek istiyoruz. Tüm siyasi partiler ve oluşumlar bu hedeflere ulaşabilmek için iş birliği yapmalı ve bölgeyi düşmanlarına karşı korumalı” diye konuştu.
Petrol zengini bölge, Ortadoğu gibi onlarca yıldır savaşlara sahne olan bir coğrafyada görece istikrarlı oluşunu ön plana çıkararak kendisini yabancı yatırımcılar açısından çekici hâle getirmeye çalışıyor.
Neçirvan Barzani’den Türkiye ile ilişkilere övgü
IKBY Başkanı Neçirvan Barzani, Erbil’de oyunu kullandıktan sonra yaptığı açıklamada, seçimlerin güven ve huzur içinde geçmesini umduğunu söyledi.
16 Ekim’de Ankara’ya yaptığı ziyarete de değinen Barzani, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ile çok iyi bir görüşme gerçekleştirdik. Türkiye ile çok iyi ilişkilerimiz var” diye konuştu. Barzani, ziyarette, bölgesel gelişmelerin yanı sıra IKBY ve Irak’ın Türkiye ile ilişkilerinin geliştirilmesi, güvenlik ve ekonomik konuların masaya yatırıldığını söyledi.
DW, AFP, AP / BÜ, CÖ
DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl erişebilirim?
