SEVGİ UÇAR
Türkiye’de yaşanan ekonomik durgunluk, artan maliyetler ve alım gücündeki düşüş, milyonlarca insanı borç batağına sürüklüyor. Gıda, hizmet, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçların fiyatlarındaki artış, bireyleri kredi kartlarına yönlendirmekte. Kredi kartı borçlularının sayısı her geçen gün hızla artarken, bu yıl borcu nedeniyle yasal takibe düşenlerin sayısının neredeyse iki katına çıktığı kaydedildi. İcra dosyası sayısı ise 23 milyona yaklaşmış durumda. Eski İcra ve İflas Müdürü Avukat Mustafa Zafer, son bir yılda kredi kartı kullanımındaki dikkat çekici artışı ve ilgili istatistikleri 5 soru ve 5 cevap çerçevesinde değerlendirdi.
KREDİ KARTI KULLANIMI TARİHİN EN YÜKSEK SEVİYESİNDE
1. Vatandaş kredi kartlarına ne kadar borçlu?
Bankalar Birliği’nden alınan verilere göre, Türkiye’de kredi kartı kullanımı Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. Bankalar Birliği’nin Ekim raporuna göre, bireysel kredi kartı kullanımı 1 trilyon 635 milyar TL’ye ulaşmış durumda. Bu rakam, bireysel kredi kartı kullanımında şimdiye kadar kaydedilen en yüksek seviye olarak öne çıkıyor.
‘SATIN ALMA GÜCÜMÜZ GİDEREK DÜŞÜYOR’
2. Son bir yılda yüzde 70 yükselen kredi kartı riski bize ne söylüyor?
Son bir yılda, kişi başına düşen ortalama bireysel kredi kartı riski yüzde 70 oranında artarak 26 bin 49 TL’den 43 bin 127 TL seviyesine yükseldi. Bu durum, geçen yıla göre satın alma koşullarımızın ne yazık ki yüzde 70 oranında zorlaştığını gösteriyor. Eylül ayında TÜİK tarafından açıklanan TÜFE oranı yüzde 49,38 olarak belirlendi. Kredi kartlarında bankalara olan borçlanma seviyesi ortalama yüzde 70 artarken, aradaki fark 20 puan olarak kaydedildi. Bu durum, açıklanan enflasyon verilerinin gerçekliği tam olarak yansıtmadığını ortaya koyuyor.
‘KOMİSYON KESİLEMEZ’
3. Son dönemde birçok işletme müşterilerine “Nakit mi, Kredi kartı mı?” sorusunu yöneltiyor. Bazı işletmeler, müşterilerin alışverişine “komisyon ücreti” yansıtıyor. Kredi kartı kullanımında komisyon talep edilebilir mi?
Kredi kartı ile ödeme alan işyerleri, kart hamillerinin mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı veya kredi kartı ile kabul etmek zorundadır. Bu zorunluluk, indirim dönemlerinde de geçerlidir. Üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ek bir ödeme talep edemez. Bu hükme aykırı davranılması durumunda, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından sözleşme feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz. Tüketiciler, kredi kartı komisyonu alan iş yerlerini şikayet edebilirler. Komisyon talep edenler, hangi bankanın pos cihazını kullanıyorsa o bankaya şikayet edilebilir. Ayrıca, BDDK’nın internet sitesi üzerinden elektronik şikayet yöntemiyle başvuruda bulunmak mümkündür. Komisyon tahsil edilen vatandaşlar, Tüketici Hakem Heyetlerine başvurarak haksız yere tahsil edilen komisyon bedelinin iadesini talep edebilirler.
‘MİLYONLARCA VATANDAŞ EK HESAPLARA YÖNELDİ’
4. Kart limiti biten vatandaşlar çözümü nerede buluyor?
Kredi kartı limitleri tükendiğinde, vatandaşlar genellikle bankalar tarafından sağlanan ek hesaplara yöneliyor. Özellikle sıkı para politikasının sert bir şekilde uygulanmasıyla birlikte, yükselen kredi kartı faiz oranları ve düşen taksit sayıları karşısında limit yetersizliği yaşayan bireyler, kredili mevduat hesapları aracılığıyla borç yüklerini hafifletmeye çalışıyor. Bankalar tarafından 29,6 milyon kişiye tahsis edilen kredili mevduat hesapları, son bir yılda 135 milyar TL seviyesinden yüzde 153 oranında artışla 342,6 milyar TL’ye yükseldi.
‘YASAL TAKİBE DÜŞENLER YÜZDE 39 ARTTI’
5. Bu yıl takibe düşen ve icra dosyası bulunan kişi sayısı nedir?
2024 yılı Ocak-Ağustos döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal eden kişi sayısı yüzde 39 artarak 1 milyon 213 bin kişi oldu. Risk Merkezi verilerine göre, Ağustos 2024 itibarıyla bireysel kredi kartlarını da kapsayan bireysel kredilerde tasfiye olunacak alacaklar, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 126 artarak 96 milyar TL’ye ulaştı. TOBB’un araştırmasına göre, 7 milyon 438 bin yeni takip başlatıldı ve toplamda devam eden icra dosyası sayısı 23 milyona yaklaştı.
Kaynak: Sözcü
