Afet Fonunun Kayıplara Karışması
İktidar, savunma fonuna yeni kaynaklar oluşturmak amacıyla halktan vergi toplamaya hazırlanırken, 1.5 yıldır toplanan afet fonunun akıbeti belirsizliğe sürüklendi. Kahramanmaraş merkezli depremin ardından 10 ilimizi etkileyen bu felaketin yaralarını sarmak için 15 Mart 2023’te kurulan ‘Afet Yeniden İmar Fonu’ hesaplarına ulaşmak neredeyse imkansız hale geldi. Hazine ve Maliye Bakanlığı, fona toplanan paralarla gerçekleştirilen harcamaları her üç ayda bir halka açıklamakla yükümlü olmasına rağmen, bugüne kadar bu konuda tek bir veri dahi paylaşmamıştır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, kendi bünyesindeki fona ait bilgilere resmi internet sitesinde dahi yer vermemiştir. Fonun kurulmasından sonra uzun bir süre uygulama yönetmeliğinin çıkması bekleniyordu. ‘Zifiri Karanlık Fon’ olarak adlandırılan bu durumda, deprem yaralarının hızla sarılması amacıyla yönetmeliğin acilen çıkarılacağı düşünülüyordu. Ancak, yönetmelik ancak bir yıl sonra, 2 Şubat 2024 tarihinde yürürlüğe girebildi. Uygulama başladıktan sonra bile belirsizlikler devam etti.
Bugüne kadar cevaplanmamış birçok soru mevcut: ‘Deprem için kimlerden ne kadar para toplandı? Hayırseverler ne kadar bağışta bulundu? Hangi kurum bütçesinden fona ne kadar aktarım yapıldı? Fonun ihtiyaçları için yurt dışından ne kadar borç alındı? Fon kaynaklarından kimlere, nerelere, hangi amaçlarla ve ne kadar para aktarıldı?’ Bu sorulara yanıt verilmediği için fon, kamuoyunda ‘zifiri karanlık fon’ olarak anılmaktadır. Yasa ve yönetmelik gereği, fonun denetimi Sayıştay dışında tutulmuş; bunun yerine bağımsız denetim şirketleri aracılığıyla denetim yapılması gerekmektedir.
Fonun Kaynakları ve Bilinmeyenler
Yasa gereği, fonun kaynakları ve paraların aktarıldığı yerlere ilişkin mali verilerin en geç üçer aylık dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması zorunludur. Ancak, fonun kuruluşundan bu yana en az altı kez bu bilgilerin paylaşılması gerektiği halde, bugüne kadar bir kez bile bilgi verilmemiştir. Üstelik, fonun denetimi için bir şirketle anlaşma yapılıp yapılmadığı da belirsizliğini korumaktadır.
Fona her yerden para geliyor
- Fon, depremin etkilerini azaltmak amacıyla geniş bir kaynak yelpazesi sunuyor.
- Fona bağışlar, bütçe aktarımları, kurum ödemeleri ve dış borçlanma gibi birçok kaynaktan para aktarılıyor.
- Fonun kaynakları arasında yurt içi ve yurt dışı her türlü nakdi bağış, yardım, hibe ve krediler, bütçeye konulacak ödenekler, yurt içi ve yurt dışı sermaye ve para piyasalarından sağlanan finansman (borçlanma dahil) yer alıyor.
Bir kez bile açıklanmadı
Fonla ilgili verilerin yasalara göre en geç üçer aylık dönemlerle kamuoyuna açıklanması gerekirken, kurulduğu günden bu yana bu yükümlülüğün yerine getirilmediği görülmektedir. Fonun denetimi için bir şirketle anlaşma yapılıp yapılmadığı ise hâlâ bilinmemektedir.
Kaynak: Sözcü
