Atlantik Meridyonal Devrilme Dolaşımı (AMOC) Çöküşü: Bilim İnsanlarından Acil Uyarı
Dünya iklimini düzenleyen en kritik akıntılardan biri olan Atlantik Meridyonal Devrilme Dolaşımı (AMOC), çöküş riskinin “önemli ölçüde hafife alındığı” konusunda bilim insanları tarafından yeni bir uyarı yayımlandı. 15 ülkeden 44 iklim bilimcisinin imzasını taşıyan açık mektup, AMOC’nin çöküşünün “geri dönülemez” etkiler yaratabileceğini vurguluyor ve siyasetçilere acil harekete geçme çağrısı yapıyor.
Son Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporu, 2100 yılına kadar AMOC’nin aniden çökme ihtimalinin “orta derecede” olduğunu belirtiyor. Ancak uzmanlar, bu değerlendirmenin riskleri küçümsediğini savunarak, “Orta derecede bir ihtimal bile, sonuçları dünya genelinde yüzyıllar boyunca sürecek felaket senaryolarını göz önünde bulundurarak daha fazla önlem alınmasını gerektiriyor” ifadesini kullanıyor.
ATLANTİK OKYANUSU DOLAŞIMI NEDİR?
AMOC, okyanuslarda sıcak su, karbon ve besin maddelerini kuzeye taşıyan ve daha sonra soğuyarak okyanus derinliklerine çöken bir akıntı sistemi olarak işlev görmektedir. Bu döngü, yeryüzünde enerji dağılımını sağlayarak iklimi düzenlemektedir. Özellikle Avrupa, AMOC’nin etkisiyle daha ılıman bir iklime sahipken, bilimsel çalışmalar geçmişte Avrupa’da yaşanan ani soğuma olaylarının buzulların erimesi nedeniyle AMOC’nin zayıflamasıyla ilişkili olabileceğini ortaya koymaktadır. Euronews’te yer alan habere göre; erime nedeniyle okyanus yüzeyindeki tatlı su miktarı arttıkça, suyun tuzluluğu ve dolayısıyla yoğunluğu azalmakta; bu da akıntının yavaşlamasına yol açabilmektedir.
FELAKET SENARYOSU GERÇEKLEŞEBİLİR Mİ?
Bazı araştırmalar, iklim değişikliği ile AMOC’nin akış hızının yavaşlayabileceğini göstermektedir. 2023 yılında yapılan bir çalışma, okyanus yüzey sıcaklıklarına dayanarak 2025 ile 2095 yılları arasında bir çöküş yaşanabileceğini öne sürmüştür. Ancak AMOC’nin “tipping point” yani dönülmez noktaya ne kadar yakın olduğu konusunda büyük bir belirsizlik bulunmaktadır. Bu yılın Şubat ayında Hollanda’daki Utrecht Üniversitesi’nden bir ekip, AMOC’nin çöküşünü simüle eden en gelişmiş modellemeyi kullanarak bunun beklenenden daha yakın olabileceğini bulmuştur. Ekip, yavaş yavaş eklenen tatlı suyun 100 yıldan daha kısa bir sürede ani bir çöküşe yol açabileceğini göstermiştir.
AVRUPA İÇİN NE ANLAMA GELİYOR?
AMOC’nin çöküşü, insan ömrü ölçeğinde geri dönülemez iklim etkileri yaratacak ve Avrupa, bu sonuçların en ağırını yaşayacaktır. Araştırmalara göre, Avrupa’nın bazı bölgelerinde sıcaklıkların 30°C’ye kadar düşebileceği tahmin edilmektedir. Özellikle Londra’da 10°C, Bergen’de ise 15°C’ye varan soğuma beklenmektedir. Bu hızlı iklim değişimi, bilim insanlarının belirttiğine göre, “hiçbir gerçekçi uyum önlemiyle” karşılanamayacak. Güney yarımkürede sıcaklıkların artması beklenirken, Amazon Ormanları’ndaki yağış düzenlerinde de değişiklikler olacağı öngörülmektedir. Ayrıca, Avrupa kıyılarında deniz seviyesinin bir metreye kadar yükselmesi ve kuraklık riskinin artması söz konusudur.
UZMANLARIN ÇAĞRISI: EN KÖTÜSÜNE HAZIRLIK
Exeter Üniversitesi iklim bilimcisi Tim Lenton, AMOC çöküşünün “gıda ve su güvenliği krizine yol açabileceği” uyarısında bulunarak, bu riski daha iyi değerlendirebilmek için daha fazla araştırmaya yatırım yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. Lider yazar René van Westen ise AMOC’nin çöküşü hakkında kesin bir tahmin yapmak için yeterli veri bulunmadığını belirtmekte ve “Sadece dönülmez noktaya yaklaştığımızı ve AMOC çöküşünün mümkün olduğunu söyleyebiliriz” ifadesini kullanmaktadır.
Kaynak: Sözcü
