Özelleştirme Fiyaskoları: Seydişehir Alüminyum Tesisi
Özelleştirme süreçleri, Türkiye’nin ekonomik tarihinde birçok tartışma ve eleştirinin merkezinde yer almıştır. Seydişehir Alüminyum Tesisi, bu süreçte öne çıkan ve büyük bir fiyasko olarak değerlendirilen örneklerden biridir. Türkiye’nin birincil alüminyum üreticisidir ve özelleştirme süreci, tesisin geleceğini ciddi anlamda etkileyen bir dizi olayı beraberinde getirmiştir.
Yatırımların Askıya Alınması
Seydişehir Eti Alüminyum tesisi, 1973 yılında Türkiye’nin alüminyum ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulmuştu. 32 yıl boyunca kamuya önemli kaynaklar üreten bu tesis, yöre ekonomisini canlandırarak birçok kişiye istihdam sağlamıştır. Ancak, 2005 yılında özelleştirilme kararı alındı ve bu, tesisin fiyaskolarından ilki oldu. Özelleştirme öncesinde kârlı olan kurumun satışı, tepki çekmemesi için çeşitli yatırımların askıya alınmasıyla gerçekleşti. Kaynakları kesilerek, büyümesi engellendi.
Tesisin özelleştirileceğini öğrenen yerli ve yabancı yatırımcılar, Seydişehir’e akın etmeye başladılar. Özelleştirme sürecinde, Rus yatırımcıların Oymapınar Barajı’nın tesise verilmesi durumunda özelleştirmenin cazip hale geleceğine dair raporları, iktidar tarafından dikkate alındı. Bu doğrultuda, Oymapınar Barajı Seydişehir’e tahsis edildi ve tesisin en büyük maliyet unsuru olan elektrik sorunu ortadan kaldırıldı. Üretim neredeyse bedavaya geldi.
Altın Tepside Sunulan Tesis
Barajın yanı sıra, tesisin kasasında bulunan yüklü nakitler, satışa hazır ürünler ve milyonlarca ton rezerve sahip 7 adet boksit maden sahası, ayrıca Antalya’daki limanı da Cengiz Holding’e verildi. Özelleştirme ihalesi oldukça aceleci bir şekilde yapıldı ve adeta altın yumurtlayan bir tavuk haline getirilen tesis, Cengiz Holding’e sunuldu.
Danıştay Kararının Yok Sayılması
Seydişehir Alüminyum’un düşük bir fiyatla satılmasını engellemek amacıyla işçiler ve yerel halk çeşitli eylemler düzenledi. Ancak, bu eylemler sert müdahalelerle karşılandı. Satışın ardından birçok kurum Danıştay’a iptal başvurusunda bulundu. Danıştay 13. Dairesi, 2007 yılında Seydişehir Alüminyum’un satış kararını iptal etti ve fabrikanın devlete iadesini talep etti. Ancak, mahkemenin bu kararı yok sayıldı ve 5 yıl boyunca iade gerçekleştirilmedi. 2012 yılında Özelleştirme Yüksek Kurulu, hisse devri davasından çekildi. Sonuç olarak, tesis Cengiz Holding’e resmen verildi.
Baraj Hediyeli Özelleştirme
Alüminyum, başta uçak, roket ve silah sanayi olmak üzere, savunma sanayinin en önemli girdi hammaddelerinden biridir. Türkiye, yerli ve milli savunma sanayisini geliştirmeye çalışırken, Seydişehir Alüminyum’un özelleştirilmesi öncesinde yüksek elektrik maliyetleriyle boğuşmaktaydı. Ancak, özelleştirme sürecinde sunulan baraj hediyesi, üretimi neredeyse ücretsiz hale getirdi. Böylece Seydişehir, dünyanın en ucuz alüminyumunu üreten bir şirkete dönüştü. Ancak bu ayrıcalığın sunduğu faydalar, halk yerine ihale alan Cengiz Holding tarafından kullanıldı.
Kaynak: Sözcü
