Bankacılık Sektörünün Durumu ve 2023 Raporu
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, Türkiye’nin bankacılık sektörünün toplam aktif büyüklüğü eylülde 30 trilyon 518 milyar 692 milyon lira olarak kaydedilmiştir. Bu büyüklüğün önemli bir kısmı, ülkemizde faaliyet gösteren 10 büyük banka tarafından oluşturulmakta olup, bu bankalar sektörün %82,6’sını elinde bulundurmaktadır. Yılın üçüncü çeyreği itibarıyla, bu büyük bankaların konsolide olmayan finansal tabloları yayımlanmıştır.
2023 sonuna ilişkin verilere göre, Türkiye’nin en büyük 10 bankasının aktif büyüklüğü, 9 aylık süreçte %30,2 artış göstererek 25 trilyon 213,7 milyar liraya ulaşmıştır. Ziraat Bankası, 4 trilyon 948 milyar liralık aktif büyüklüğüyle Türkiye’nin en büyük bankası unvanını korurken, geçen yıla göre %30,2 oranında bir artış elde etmiştir. İkinci sırada yer alan VakıfBank, %27,6 artışla 3,5 trilyon lira seviyesine çıkmıştır.
Aktif büyüklük sıralamasında üçüncü sırayı, 3,1 trilyon lira ile Türkiye İş Bankası almakta olup, aynı zamanda özel bankalar arasında en yüksek aktif büyüklüğe sahip olan banka konumunu sürdürmektedir. Dördüncü sırada Halkbank, 2,8 trilyon liralık aktif büyüklüğüyle yer alırken, 9 aylık süreçte aktif büyüklüğünü %31 artırmıştır. Diğer büyük bankalar ise sırasıyla şunlardır:
- Garanti BBVA: 2,4 trilyon lira
- Yapı Kredi: 2,3 trilyon lira
- Akbank: 2,2 trilyon lira
- QNB: 1,36 trilyon lira
- DenizBank: 1,32 trilyon lira
- Kuveyt Türk Katılım Bankası: 825,6 milyar lira
Bu dönemde, aktif büyüklüğünü en çok artıran banka %38 ile QNB olmuştur.
10 Büyük Bankanın Net Kârı
Değişen para politikaları ve sıkılaşan finansal koşullar, bankaların net kârını önemli ölçüde etkilemiştir. Ocak-eylül döneminde en yüksek net kârı 66,9 milyar lira ile Garanti BBVA elde etmiş ve 2023’ün aynı dönemine göre kârını %16,3 artırmıştır. Diğer büyük bankaların net kârları ise şu şekildedir:
- Ziraat Bankası: 50,3 milyar lira
- Türkiye İş Bankası: 34,6 milyar lira
- DenizBank: 33,8 milyar lira
- Akbank: 33,1 milyar lira
Karlılık açısından bu bankaları sırasıyla QNB (27,2 milyar lira), VakıfBank (24,4 milyar lira), Yapı Kredi (22,4 milyar lira) ve Halkbank (11,2 milyar lira) izlemektedir. Böylece 10 büyük bankanın toplam net kârı 331 milyar 466 milyon liraya ulaşmıştır. Yıllık net kâr değişimlerine bakıldığında, kârını en çok artıran banka %81,1 ile VakıfBank olurken, onu %52,7 ile DenizBank takip etmiştir.
Ayrıca, net kârını yükselten diğer bankalar arasında Kuveyt Türk (%42,7), Halkbank (%39,3), Garanti BBVA (%16,3) ve QNB (%10,5) yer almaktadır. Ancak net kârı azalan bankalar sırasıyla şöyle sıralanmıştır: Yapı Kredi (%54), Akbank (%35,6), Türkiye İş Bankası (%33,4) ve Ziraat Bankası (%8,6).
Öz Kaynaklar ve Mevduat Durumu
BDDK verilerine göre, eylülde Türkiye’deki bankaların toplam öz kaynakları 2 trilyon 643 milyar lira olmuştur. 10 büyük bankanın toplam öz kaynakları ise 2023 sonuna göre %18,7 artarak 2 trilyon 80 milyar liraya yükselmiştir. Öz kaynak büyüklüklerine göre, Ziraat Bankası 408,8 milyar lira ile birinci sırada yer almakta, onu sırasıyla Garanti BBVA (302,6 milyar lira), Türkiye İş Bankası (290,5 milyar lira) ve Akbank (230,9 milyar lira) takip etmektedir.
Bu dönemde öz kaynaklarını en fazla artıran bankalar ise sırasıyla %53,4 ile DenizBank, %50,4 ile Kuveyt Türk ve %32,1 ile QNB olmuştur.
Mevduat Hacmi ve Nakdi Kredi Desteği
Bankalar için en büyük fon kaynağı olan mevduatlar, 10 büyük banka için 2023 sonuna göre %21,9 artışla 16 trilyon 831,7 milyar liraya yükselmiştir. Mevduat sıralamasında kamu bankaları ilk üç sırayı kapatmıştır. Ziraat Bankası, 3,5 trilyon liralık mevduatla bu alanda da liderliğini korurken, Halkbank 2,33 trilyon lira ile ikinci, VakıfBank ise 2,3 trilyon lira ile üçüncü sırada yer almıştır.
2023 sonuna göre mevduat hacmi en fazla artış gösteren bankalar ise %29,6 ile QNB, %25,4 ile Garanti BBVA ve %24,6 ile Halkbank olmuştur.
10 büyük bankanın toplam nakdi kredi desteği, 2023 sonuna göre %30,1 artışla 13 trilyon 235 milyar liraya ulaşmıştır. Kredi desteği en yüksek banka 2,5 trilyon lira ile Ziraat Bankası olurken, bankanın kredi stokundaki artış %30,6 olarak kaydedilmiştir. Ziraat Bankası’nın ardından en yüksek nakdi kredi stokuna sahip bankalar sırasıyla VakıfBank (1,8 trilyon lira), Türkiye İş Bankası (1,5 trilyon lira) ve Halkbank (1,44 trilyon lira) olarak sıralanmıştır. Diğer büyük bankalar ise şöyle devam etmektedir:
- Garanti BBVA: 1,43 trilyon lira
- Yapı Kredi: 1,2 trilyon lira
- Akbank: 1,2 trilyon lira
- QNB: 830,3 milyar lira
- DenizBank: 693,6 milyar lira
- Kuveyt Türk: 372 milyar lira
Yılın 9 ayında kredi stokundaki artış hızı yıllık incelendiğinde, ilk üç sırada %38,8 ile QNB, %38,6 ile DenizBank ve %38,4 ile Akbank yer almaktadır. TL kredilerde ise ilk üçte Ziraat Bankası, VakıfBank ve Halkbank bulunurken, yabancı para kredilerde sıralama şu şekilde gerçekleşmiştir: Ziraat Bankası (928 milyar lira), VakıfBank (674,9 milyar lira) ve Türkiye İş Bankası (576 milyar lira).
Kamu bankalarının 9 ayın sonunda kredi stoku 5,9 trilyon liraya, özel bankaların ise 7,3 trilyon liraya ulaşmıştır. Böylece 10 büyük bankanın toplam kredi stokunun %44,6’sına kamu bankaları, %55,4’üne özel bankalar sahip olmuştur.
Kaynak: Sözcü
