HCA’nın Yeni Atlası: İnsan Vücudunun Detaylı Haritası
Hücre Atlası’nın (HCA) kurucu eş başkanı Aviv Regev, bu önemli gelişmeyi haritacılıktaki devrimlerle karşılaştırarak, “Bu, 15. yüzyılın ilkel haritalarından Google Haritalar’a geçmek gibi bir sıçrama. Ancak, bu yolculukta hâlâ keşfedilmesi gereken çok şey var,” ifadelerini kullandı. Regev, bu yeni atlasın insan vücudunun dinamik ve detaylı bir hücre haritasını oluşturmak için atılmış büyük bir adım olduğunu vurguladı.
Sindirim Sisteminin Detaylı Haritası
Araştırmacılar, sağlıklı bir sindirim sistemini anlamak amacıyla 190 bireyin 1,1 milyon hücre örneğini analiz ederek kapsamlı bir haritalama gerçekleştirdiler. Ayrıca, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi sindirim sistemi bozukluklarına sahip bireylerin hücreleri üzerinde de çalışmalar yaptılar. Bu derinlemesine analizler, bu hastalıkların iltihaplanmasına katkıda bulunan yeni bir hücre tipinin keşfine olanak sağladı. Bu yeni hücre türlerinin, bağışıklık sistemi hücrelerini çekerek enflamasyonu artırdığı tespit edildi.
Erken İnsan Gelişimine Yeni Bir Pencere
Diğer araştırmalar, insan gelişiminin ilk aşamalarına ışık tutmakta önemli bir rol üstlendi. Araştırmacılar, plasentanın gelişim sürecini ve hamileliğin ilk üç ayında iskeletin nasıl oluşmaya başladığını detaylı bir şekilde haritaladı. Özellikle, kafatasının oluşumu sırasında hücrelerin daha önce tanımlanmamış bir duruma girdiği keşfedildi. Bu bulgular, kafatasının erken kaynaşmasına sebep olan kraniyosinostoz adlı doğum kusuruyla ilişkili genlerin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulundu.
Organoidler ve Hastalık Modelleri
Araştırmacılar, laboratuvar ortamında üretilen “organoid” adı verilen mini organlarla da çalışmalarını sürdürdü. Örneğin, beyin organoidleri üzerinde yapılan bir çalışma, bu yapay organların ikinci trimester boyunca fetüs beyinleriyle büyük ölçüde benzerlik gösterdiğini ortaya koydu. Ancak, üçüncü trimesterle ilgili sorular hala yanıtlanmış değil. Aynı yaklaşımın deri organoidleri için de uygulandığı ve bu mini modellerin gerçek insan derisiyle ne kadar benzerlik taşıdığı incelendi.
Hastalıklar ve Tedaviler İçin Yeni Yollar
Organoid modelleri, yalnızca insan vücudunun işleyişini anlamakta değil, aynı zamanda hastalıkların nasıl oluştuğunu ve hangi tedavi yöntemlerinin etkili olabileceğini belirlemede de kritik bir rol oynamaktadır. İnsan Hücre Atlası organizasyon komitesinden Muzlifah Haniffa, bu atlasın organoidler için daha doğru “tarifler” oluşturulmasına yardımcı olduğunu dile getirdi.
Önceki Bulguların Yeni Keşiflere Katkısı
HCA’nın daha önceki çalışmaları da bilim dünyasında çığır açıcı keşiflere zemin hazırladı. 2020 yılında yayımlanan bir araştırma, COVID-19’a karşı savunmasız olan dokuları ortaya çıkardı. Ayrıca, insan akciğerini haritalama çalışması, kistik fibroziste kritik rol oynayan yeni bir hücre tipi olan iyonositleri keşfetmelerine olanak sağladı. Uzmanlar, bu yeni atlasın, diğer biyolojik bağlamlarla karşılaştırma yapmak isteyen araştırmacılar için ilham verici bir kaynak olabileceğini düşünüyor. İnsan vücudu hakkında daha önce hayal bile edilemeyen keşiflerin kapısı aralanmış olabilir.
Kaynak: Sözcü
