Sevgi UÇAR / SÖZCÜ TV
Discord ve Telegram gibi dijital platformlarda kendilerine “incel” (istemsiz bekar) adını veren bir grup, genç kızların fotoğraflarına ulaşarak onlara şantaj yapma eylemine girişiyor. Hedef aldıkları kızlara kamera önünde istediklerini yaptırmaya zorlarlarken, bu zorlamalarla yetinmeyip genç kızların paralarına da el koyuyorlar. Bununla birlikte, grup çeşitli iletişim platformlarında, hem sokakta yürüyen hem de doğrudan iletişime geçtikleri kadınların taciz görüntülerini paylaşıyor.
KİM BU “901 ve 764” ÇETESİ? NASIL OLUŞUYOR?
Türkiye’deki “901 Çetesi” adı verilen bu grup, ABD’deki “764 Çetesi” ile benzerlikler gösteriyor. Her iki grup da Telegram ve Discord gibi platformları kullanarak şiddet ve taciz eylemlerini organize ediyor. FBI tarafından soruşturmalara konu olan bu ağ, 764 kodunu kullanıyor ve üyeleri birbirlerini bu kod üzerinden tanıyor. ABD’li savcılar, 764 üyelerinin faaliyet gösterdiği birincil araçlar olarak Telegram ve Discord’u belirtmişti. 764 üyesi Kalana Limkin’e açılan ceza davasında, grubun bu platformları “aşırı kanlı içerikler ve çocuk istismarı materyalleri paylaşarak savunmasız toplulukları duyarsızlaştırmak için” kullandığı ifade edilmişti.
(764 kodlu hesaplardan biri)
Türkiye’de de benzer bir şekilde 901 Çetesi, kadınları ve genç kızları hedef alarak taciz, şantaj ve tehditlerle saldırılarda bulunuyor.
5 SORU 5 CEVAP
Sosyal medya üzerinden şantaj yapan bu grupların faaliyetleri, toplumu derin bir endişeye sürüklüyor. Gazeteci Çağla Üren, incel alt kültürünün geçmişini, günümüzdeki durumunu ve sosyolojik boyutunu ele aldı.
1- İncel isimli alt kültür nedir ve kimlerden oluşuyor?
İncel, İngilizce iki kelimenin kısaltmasıdır: “İnvoluntary Celibate”, yani “İstemsiz bekarlık” kavramını ifade eder. 1997 yılında bu düşünceyi benimseyen bir internet sitesi kuruldu. Burada yalnız hisseden veya sevgili bulmakta zorluk çeken insanlar bir araya gelerek kendilerine bir kimlik oluşturdu. 2014 yılında Amerika’da Elliot Rodger adlı bir genç, toplu bir saldırı gerçekleştirip intihar etti. Bu olayın ardından, incel kimliğinde buluşan bireyler, onu bir tür ilah olarak görmeye başladı.
(Elliot Rodger)
Belirli fiziksel dezavantajları nedeniyle romantik bir partner bulamayan çoğunlukla erkeklerden oluşan bu topluluk, durumlarından özellikle feministleri sorumlu tutarak bir araya geldi.
”Erkeklerin kadınlardan üstün olduğunu düşünüyorlar”
Bu grubun belirli ideolojik ortak noktaları mevcut. Toplumda bir hiyerarşi olduğuna inanıyorlar. Bunu bir piramit olarak düşünmek mümkün; piramitin en üstünde çekici, kaslı, parası ve arabası olan erkekler yer alırken, onların altında onları seçen kadınlar ve en altta ise yalnız kalan erkekler bulunuyor. İronik bir şekilde, tüm erkeklerin kadınlardan üstün olduğu görüşünü savunuyorlar.
2- Gençler neden “incel” olmayı seçiyorlar?
Bu kavram Türkiye’de yeni olduğu için garip bir algı oluşmuş durumda. Sanki incel adında bir örgüt var ve kadın cinayetlerinden sorumlu tutabileceğimiz bu örgütün üyeleri varmış gibi bir düşünce mevcut. Gençler bu gruplarla temas ederek zehirleniyor gibi bir algı var. Ancak, bunu kesin kuralları olan bir örgüt olarak değerlendiremeyiz. Hem yerel dinamiklere hem de gruba göre değişiklik gösterebilir. Yani “Ben incel olayım, bunun avantajları var” gibi bir düşünceyle gençler bu topluluğa katılmıyor.
”Genç erkekler kadın düşmanlığından etkileniyor”
Kadın düşmanlığını yaygınlaştıran birçok influencer ve televizyon ünlüsü mevcut. Genç erkekler de bu görüşlerden etkileniyor. Uzmanlara göre, bu gençler incel topluluklarına katıldıklarında, orada kendileri gibi düşünen bireylerle bir araya geliyorlar. Bu etkileşim, bazı yankı odalarına girmelerine neden oluyor. Bu odalarda süreç şöyle işliyor: Normalde toplumda dile getirmeyecekleri düşünceleri paylaşıyorlar, sonrasında başkaları daha radikal görüşler ortaya atıyor ve böylece kendi görüşleri de radikalleşiyor. İlk başta dile getirdikleri görüşü normalleşmiş olarak görmeye başlıyorlar.
Örneğin, Semih Çelik’in incel arkadaşlarının da bulunduğu bir olayda, bu durum ileriye dönük sorunlar yaratabilir. çünkü insanların aklında şu soru beliriyor: Semih Çelik’in bir sevgilisi vardı, neden incel oldu? Yani, Semih Çelik kendisini incel olarak tanımlamıyor olabilir; fakat bu topluluğun ürettiği toksik kültürle etkileşimde bulunmuş olabilir.
3- Hangi uygulamalarda örgütleniyorlar?
Discord ve Telegram, bu grupların ana mecraları olarak öne çıkıyor. Bunun nedeni, ana akım platformlar (X, Instagram, Facebook) üzerinde bir havuz bulunmasıdır. Hepimiz o havuzda paylaşımlar yaparız ve bu tünel içinde kimlerin gönderisini daha fazla görebileceği algoritmalar tarafından belirlenir. Ancak, bu havuzun kurallarını tek bir merkez belirler. Diğer sanal platformların ise dağınık yapıları vardır ve tek bir merkezden yönetilmezler. Discord’a giriş yapıldığında, bir sunucu açıldığı zaman aslında kendi sosyal medya alanınızı oluşturmuş oluyorsunuz. Bu sunucunun üyelerine kuralları siz belirliyorsunuz. Bu da insanların burada kendi sosyal medyalarını ve özgürlük alanlarını kurabilmelerini sağlıyor.
“İllegal örgütlenme için cazip yer haline geldi”
Anonim kalmak daha kolay hale geliyor, bu nedenle belli başlı illegal örgütlenmeler için de cazip bir alan sunuyor. Özellikle Discord, video oyunu oynayan gençlerin buluşma noktası haline geldiğinden, çocuk istismarı faaliyetlerinde bulunmak isteyen bireyler için de cazip bir platform oluşturuyor. Bu platformlardaki örgütlenmelerle mücadele etmek için yöntem, bu platformları iş birliğine zorlamak ve çeteleri araştırarak bunları çökertme yolunda ilerlemek olmalıdır. Amerika’da FBI ve Discord’un ortak çalışmasıyla tehlikeli bir çete çökertildi. Genç kadınların cinsel içerikli görüntülerini elde edip, bu görüntülerle onlara şantaj yapan büyük bir çete vardı. 764 kodlu çete, bu sayede büyük ölçüde etkisiz hale getirildi. Bu nedenle, siteye erişim engeli sadece yüzeysel bir çözüm gibi görünüyor.
4- Inceller’ın Dünya’da ve Türkiye’de örnekleri var mı?
Dünya genelinde ve Türkiye’de incel topluluklarına dair örnekler mevcuttur. Birkaç yıl önce Türkiye’de X platformunda “İncelleri tanıyalım” isimli bir sohbet odası açıldı. Şu anda dijital platformlarda çok sayıda şantaj çetesi bulunmaktadır ve bunların incel topluluklarıyla bağlantısı olabilir. Ancak burada etkileşim çılgınlığına dikkat etmek gerekiyor. Yani bu bireyler gerçekten şantaj yapıyorlar mı veya kadına şiddeti örgütlüyorlar mı? Eyleme geçirmek için birilerini teşvik ediyorlar mı ya da bunu sadece etkileşim amacıyla mı yapıyorlar? Bu durumların hem kolluk kuvvetleri hem de uzmanlar tarafından iş birliği içerisinde derinlemesine incelenmesi gerekiyor.
5- Ebeveynler ne yapmalı ve nasıl bilinçlenmeli?
Çocukların bu tarz gruplara eğilimli olup olmadıkları, fiziksel hayattaki davranışlarından anlaşılabiliyor. Örneğin, Semih Çelik’in babasının ifadeleri bu durumu ortaya koyuyor. Semih, davranışlarında ve diyaloglarında intihar edeceğini sürekli ifade ediyordu. Sonrasında hastanede yatmak zorunda kalıyor ve kasap dükkanında çalışmaya başladıktan sonra kesici aletleri odasında saklamaya devam ediyor.
Ebeveynler, çocuklarının bilgisayarlarını karıştırmak veya onlara oyun oynamayı yasaklamakla meseleyi çözemezler. Önemli olan, çocuğu ve onun düşünce yapısını anlamaktır. Çocukların tutumlarını analiz etmek, bu konuda atılması gereken adımlardan biridir.
Kaynak: Sözcü
