Beke Örü
10 Kasım’da, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün aramızdan ayrılışının 86. yıldönümünü, saygı ve özlemle anıyoruz. Atatürk, ekonomide de iz bırakan bir liderdi ve onun döneminden bu yana Türkiye’nin ekonomik yolculuğu birçok dönüşüm geçirdi. O günlerden bugüne baktığımızda, üretim odaklı bir ekonomiden, tüketim üzerine kurulu bir bütçe fazlası anlayışına geçiş yaptığımızı görüyoruz.
1920’li yılların sonunda, dünya ekonomik krizle sarsılırken, Türkiye Cumhuriyeti o yıllarda bütçe fazlası veriyordu. Atatürk döneminde, Türkiye’nin bütçesi 1928 yılında 21 milyon TL, 1929 yılında 11 milyon TL, 1930 yılında ise 7 milyon TL fazlası verdi. 1931 ve 1933 yıllarında bütçe açığı vermesine rağmen; 1932 yılında 2 milyon TL, 1934 yılında 12 milyon TL, 1935 yılında 7 milyon TL, 1936 yılında 5 milyon TL, 1937 yılında 6 milyon TL ve 1938 yılında 15 milyon TL bütçe fazlası verildi. 1923-1938 yılları arasında Türkiye’nin milli geliri %104.8 artarken, tarım sektörü %101.3, sanayi sektörü ise %148.8 oranında büyüme gösterdi.
Sanayinin Gelişimi
AÇIK 1 TRİLYON LİRAYI AŞTI
2024 yılı Ocak-Eylül döneminde merkezi yönetim bütçe açığı, 1 trilyon 74 milyar 18 milyon TL olarak kaydedildi. Bu dönemde, faiz dışı dengede 161.3 milyar TL’lik bir açık meydana geldi. 2024 yılı Ocak-Eylül dönemindeki vergi gelirleri tahsilatı, geçen yılın aynı dönemine göre %69.6’lık bir artışla 4 trilyon 401 milyar 815 milyon TL’ye ulaştı. Bütçe giderleri ise geçen yılın aynı dönemine göre %81.1 oranında artarak 7 trilyon 158 milyar 637 milyon TL’ye yükseldi. Toplam brüt dış borç stoku, 2024 ikinci çeyrek itibarıyla 511.9 milyar dolar oldu. Bütçe açığının gayri safi yurt içi hasılaya oranının %6.4 olması bekleniyor.
Bursa Merinos Fabrikası
Üretemiyoruz, Tüketiyoruz
Ocak-Ekim 2024 tarihleri arasında gerçekleşen 10 aylık dönemde dış ticaret açığı 65.6 milyar dolar olarak belirlendi. Geçen yıl Ekim ayında yıllık tüketim malı ithalatı 45 milyar 465 milyon dolarken, bu yıl bu rakam 52 milyar 633 milyon dolara yükseldi. Aylık ortalama tüketim malı ithalatı ise 3 milyar 790 milyon dolardan 4 milyar 380 milyon dolara çıktı. Bu istatistikler, Türkiye’nin büyüme hedeflerinin büyük ölçüde tüketim odaklı olduğunu gözler önüne seriyor.
Giderler Gelirleri Yine Aşacak
2025 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi’nde bütçe giderlerinin 14 trilyon 731 milyar lira, bütçe gelirlerinin ise 12 trilyon 800 milyar lira olacağı öngörülüyor. Bütçenin gelir kalemleri arasında en önemli yer, vergi gelirlerine ait. Vergi gelirlerinin önemli kalemlerinden biri olan ÖTV’deki artışın %46.3 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Ayrıca, bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının %3.1 olarak tahmin edildiği de belirtiliyor.
Kaynak: Sözcü
