Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) İklim Değişikliği Raporu
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile işbirliği içinde geliştirilen ve Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) dahil olmak üzere 57 akademik kurum ve Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşundan 122 önde gelen uzmanın katkılarıyla hazırlanan Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım 2024 Raporu yayımlandı. Bu rapor, iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki tehditlerini izleyen 15 göstergeden 10’unun yeni rekor seviyelere ulaştığını ortaya koyuyor.
2023 yılı, dünya genelinde kalıcı kuraklıklar, ölümcül sıcak hava dalgaları, yıkıcı orman yangınları, fırtına ve sellerin etkileriyle kayıtlara en sıcak yıl olarak geçti. Geçtiğimiz yıl, insanlar olması gereken seviyeden ortalama 50 gün daha fazla aşırı sıcaklıklara maruz kaldı ve bu durum, küresel kara alanlarının yüzde 48’ini etkisi altına alan aşırı kuraklık ile birleşti.
Özellikle 65 yaş üstü bireylerde sıcağa bağlı ölümler, 1990’lı yıllara kıyasla %167 oranında bir artış göstererek rekor seviyeye ulaştı. Dünya genelinde bireyler, yürüyüş ya da bisiklet sürme gibi hafif açık hava aktiviteleri sırasında rekor düzeyde ısı stresine maruz kalırken, artan sıcaklıklar sonucunda 512 milyar potansiyel iş gücü kaybı meydana geldi. Bu kayıp, 1990-1999 dönemine göre %49 artışa ve yaklaşık 835 milyar dolar ekonomik kayba denk geliyor.
Son on yılda, küresel kara alanının %61’inde, 1961-1990 ortalamasına kıyasla aşırı yağış olaylarında bir artış gözlemlendi. Bu durum sel, bulaşıcı hastalık ve su kirliliği risklerini artırdı. Sıcak hava dalgaları ve kuraklıkların daha sık yaşanması, 2022 yılında 124 ülkede 151 milyondan fazla insanın şiddetli gıda güvensizliği yaşamasına neden oldu. Aşırı hava olaylarından kaynaklanan ekonomik kayıpların toplam yıllık değerinin ise 2019-2023 döneminde 227 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Hızla değişen iklim koşulları, sivrisinek kaynaklı ölümcül bulaşıcı hastalıkların yayılması için iklimsel uygunluğu artırmıştır. Geçen yıl, dünya genelinde 80’den fazla ülkede tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 5 milyonun üzerinde dang hastalığı vakası bildirildi. Rapor, hükümetler ve şirketlerin fosil yakıtlara yaptıkları ısrarlı yatırımlar karşısında, emisyonların tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığını ve bunun da insanların hayatta kalma şansını azaltan kayıplara yol açtığını gösteriyor.
2023 yılı itibarıyla, enerji sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonları, 2022’ye göre %1,1 artışla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.
Türkiye’deki Etkiler
Türkiye’de ise 2014-2023 döneminde, her bir bebek ve 65 yaş üstü yetişkin, sırasıyla yılda ortalama 14,8 gün ve 13,7 gün sıcak hava dalgasına maruz kaldı. Özellikle 2023 yılında, bu gruplar sırasıyla 24,8 gün ve 21,9 gün sıcak hava dalgası yaşadı. Geçen yıl aşırı sıcaklıklara maruz kalma nedeniyle Türkiye’de 471 milyon iş gücü saati kaybedildi ve bu kayıp, 1990-1999 dönemindeki yıllık ortalamaya göre %14’lük bir artışa karşılık geliyor. Sıcaklık nedeniyle iş gücü kapasitesinin azalmasından kaynaklanan potansiyel gelir kaybının da 846 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor.
Türkiye’de, 2019-2023 döneminde ülkenin yüzölçümünün %82,7’si en az bir ay, %43,3’ü en az üç ay ve %11,7’si de en az altı ay aşırı kuraklık yaşadı. Lancet Geri Sayım İcra Direktörü Marina Romanello, rapora ilişkin değerlendirmesinde, iklim konusundaki eylemsizliğin sağlık üzerindeki yakın tehditlerine yönelik bu yılki envanterin, sekiz yıllık izleme süreçlerindeki en endişe verici bulguları ortaya koyduğunu vurguladı.
Kaynak: Sözcü
