Türkiye’deki Gazi Üniversitesi ve Ankara Şehir Hastanesi araştırmacıları, son yıllarda gözlemlenen erken ergenlik vakalarındaki artışın COVID-19 enfeksiyonu ile doğrudan bir ilişkisi olmayabileceğini öne sürdü. Yapılan araştırmalar, özellikle pandemi döneminde çocukların uzun süre ekran başında geçirdiği zaman dilimlerinin, erken ergenlikteki bu artışın temel nedenlerinden biri olabileceğini gösteriyor.
Yayımlanan iki ayrı çalışmada, araştırmacılar dişi ve erkek fareleri LED ekranlardan yayılan mavi ışığa maruz bıraktı. Uzun süre mavi ışığa maruz kalan farelerin, diğer gruptaki farelere göre erken olgunlaşma belirtileri gösterdikleri tespit edildi. Gazi Üniversitesi’nden endokrinolog ve araştırmanın baş yazarı Aylin Kilinç Uğurlu, bu sonuçları şöyle değerlendirdi: “Mavi ışığa yeterince maruz kalmak, melatonin seviyelerini değiştirmenin yanı sıra üreme hormonu seviyelerini de etkileyerek erken ergenlik başlangıcına yol açabiliyor. Ayrıca, maruziyet süresi ne kadar uzun olursa, erken başlangıç o kadar belirgin oluyor.”
Erken ergenlik, genel olarak kız çocukları için sekiz yaşından önce, erkek çocukları için ise dokuz yaşından önce ikinci cinsiyet özelliklerinin gelişmesi olarak tanımlanıyor. Science Alert‘te yer alan bir makaleye göre, bu durumun ne kadar çocuğu etkilediğini belirlemek zordur, ancak dünya genelindeki prevalans oranları oldukça değişkenlik göstermektedir. Erken ergenlik tetikleyicileri tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı kanser türleri ve sinir sistemi bozuklukları dışında birçok vakada belirgin bir neden bulunmamaktadır.
Özellikle Türkiye’de 2019 Nisan ayında 25 olan idiyopatik erken ergenlik vakalarının, Mart 2020’de 58’e yükselmesi araştırmacıları şaşırtmıştı. Bu artışın, pandemi korkusu, aşırı kalori alımı veya akıllı cihaz kullanımının etkisi olabileceği düşünülüyor.
Bir başka dikkat çekici bulgu ise, akıllı cihazların yaydığı mavi ışığa maruz kalmanın artışıydı. İnsanlar evrimsel olarak mavi ışığı gündüz ve uyanma zamanı olarak algılarken, daha soluk ışık dinlenme zamanı olarak kabul edilir. Bu biyolojik saat, melatonin hormonunun düzenlenmesinde kritik bir rol oynamaktadır. Melatonin, uykuya dalmamıza yardımcı olur; ancak bu hormonun engellenmesi, ergenlik hormonlarının erken salınımına yol açabilir.
Araştırmacılar, sıçanlar üzerinde yapılan deneylerde, mavi ışığa maruz kalan dişi ve erkek sıçanların ergenlik dönemine diğerlerinden daha erken yaşlarda girdiğini buldular. Ayrıca, bu sıçanlarda melatonin seviyelerinin düşük, östradiol ve luteinize edici hormon seviyelerinin ise yüksek olduğu gözlemlendi. Ancak, bu sonuçlar başka faktörlerin de etkili olabileceğini göstermektedir. Erken ergenlik biyolojisi son derece karmaşık bir süreçtir ve birçok faktör bu sürecin zamanlamasını etkileyebilir.
Araştırmacılar, mavi ışığa maruz kalmanın erken ergenlik için bir risk faktörü olabileceğini vurguluyorlar. Bu bağlamda, ekran süresinin yönetilmesi ve çocukların mavi ışığa maruziyetinin azaltılması, sağlıklı bir gelişim için kritik öneme sahiptir.
Kaynak: Sözcü
