Güneş Maksimumu ve Uzay Hava Olayları
NASA’nın Uzay Hava Programı Direktörü Jamie Favors, güneş maksimumu döneminde güneş lekeleri ve güneş aktivitelerinin sayısında belirgin bir artış olduğunu vurguladı. Bu artış, Güneş’i incelemek için önemli bir fırsat sunarken, aynı zamanda Dünya üzerinde bazı etkilerin de ortaya çıkabileceğini belirtti. Uzmanlar, bu aktivitenin insanlar üzerinde doğrudan bir etkisi olmadığını ifade etseler de, internet bağlantılarında ciddi kesintilere yol açabileceği konusunda uyarılarda bulundular. NASA, güneş maksimumunun önümüzdeki 12 ay daha sürebileceğini öngörüyor.
Güneş maksimumu dönemi, en yoğun uzay hava olaylarının görüldüğü bir zaman dilimi olarak biliniyor. Bu dönemde Güneş fırtınaları, güçlü manyetik alan değişiklikleri yaratarak uydu ve enerji sistemlerine zarar verebiliyor. Özellikle bu durum, gündelik yaşamın vazgeçilmezi olan internet üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir.
Ne Zaman Zirveye Ulaşacağı Bilinmiyor
Uzmanlar, güneşin aktif döneminde tam olarak ne zaman zirveye ulaşacağını kestiremiyor. NOAA’dan Uzay Hava Operasyonları Direktörü Elsayed Talaat, bu zirvenin aylar veya yıllar sonra belirleneceğini ifade etti. Güneş, hem ışık hem de ısı sağlarken, aynı zamanda hareket eden büyük bir manyetik alan üretiyor. Bu manyetik alan, yaklaşık 11 yılda bir tamamen tersine döner ve güneş lekelerinin en düşük seviyeye ulaştığı dönemde yeni bir döngü başlar.
İnternet Haftalarca Kesilebilir
Güneş maksimumunun zirve döneminde, güneşin yüzeyinde en çok güneş lekesi görülür ve en yoğun uzay hava olayları bu dönemde gerçekleşir. Neyse ki, güneş fırtınaları insanlar için doğrudan bir tehlike arz etmiyor; ancak uydu sistemleri ve Dünya üzerindeki enerji şebekeleri üzerinde ciddi etkileri olabiliyor. Hindistan IISER Kalküta Uzay Bilimleri Mükemmeliyet Merkezi’nden Dr. Dibyendu Nandi, güneş lekelerinin yüksek olduğu dönemlerde güneş fırtınalarının güçlü manyetik alan değişimlerine neden olarak enerji şebekelerini devre dışı bırakabileceğini belirtti. Ayrıca, alçak dünya yörüngesindeki uyduların da ciddi risklerle karşılaşabileceğini ifade etti.
2021 yılında yapılan bir araştırmaya göre, şiddetli bir güneş fırtınası interneti haftalarca felç edebilir. Özellikle deniz altı iletişim kabloları, elektromanyetik dalgalanmalara karşı son derece savunmasız durumdadır. Fiber optik kablolar bu dalgalanmalardan doğrudan etkilenmese de, kablo üzerindeki sinyal güçlendiricileri devre dışı kalabilir.
Tarihteki En Büyük Güneş Fırtınası
Tarihte kaydedilen en büyük güneş fırtınası, 1859 yılında gerçekleşen Carrington Olayı olarak bilinir. Bu olay, dönemin iletişim sistemlerini felç etmişti. Eğer günümüzde benzer bir olay yaşanırsa, modern iletişim sistemleri üzerinde yıkıcı etkiler bırakma potansiyeline sahip. 1989 yılında Quebec bölgesinde meydana gelen bir güneş fırtınası ise elektrik şebekesini çökertmiş ve bölge genelinde dokuz saatlik bir kesintiye yol açmıştı. Bilim insanları, güneş maksimumunun zirve yaptığı dönemi tam olarak belirlemenin zorluğuna dikkat çekiyor; çünkü bu zirve ancak güneş aktivitesinin azalmaya başlamasıyla tespit edilebiliyor. Ancak son iki yılda gözlemlenen yüksek güneş lekesi sayıları, bu dönemin aktif fazda olduğunu kanıtlıyor.
Kaynak: Sözcü
