İş Hayatında Zihinsel Yorgunluğun Etkisi
İtalya’daki IMT School for Advanced Studies Lucca’dan Erica Ordali ve ekibinin yürüttüğü dikkat çekici bir araştırma, yoğun zihinsel çaba sarf eden bireylerin duygusal olarak daha hassas hale geldiğini ve bu durumun başkalarıyla olan ilişkilerinde kontrol kaybına yol açabileceğini ortaya koyuyor. Ordali, yorucu bir iş gününden sonra önemli bir konuşma yapmanın riskli olabileceğine dikkat çekerek, “Kendinizi zihinsel olarak tükenmiş hissediyorsanız, bu tür konuşmaları başka bir güne ertelemeyi düşünün” şeklinde öneride bulunuyor.
‘EGO TÜKENMESİ’ KAVRAMI
Ego tükenmesi kavramı, psikoloji literatüründe tartışmalı bir teori olarak bilinse de, Ordali’ye göre bu tükenmişliği test etmek amacıyla geçmişte gerçekleştirilen çalışmalarda genellikle sadece 10 dakikalık süreler kullanılmış. Ancak yeni araştırmada, katılımcılara 45 dakika süren çeşitli aktiviteler uygulandığını vurguluyor.
- Ego tükenmesi, bireyin zihinsel kaynaklarını yoğun bir şekilde kullanmasının ardından öz denetim ve irade gücünün azalması durumudur. Bu teoriye göre, irade ve kendini kontrol etme kapasitesi sınırlıdır; dolayısıyla yorucu görevler veya uzun süreli çaba gerektiren durumlar sonrasında tükenme yaşanabilir. Ego tükenmesi yaşayan bir kişi, duygusal durumlarını kontrol etmekte, sağlıklı kararlar almakta ve arzularına direnmekte zorluk çekebilir.
Guardian’da yer alan habere göre, araştırmada 44 katılımcıya bilgisayar tabanlı çeşitli aktiviteler yaptırıldı ve bazı katılımcılardan bu aktivitelerde duygu kontrolü yapmaları istendi. EEG cihazı kullanılarak katılımcıların beyin aktiviteleri ölçüldü. Duygularını kontrol eden katılımcıların prefrontal kortekslerinde delta beyin dalgalarında belirgin bir artış gözlemlendi. Delta dalgalarının genellikle uyku sırasında ortaya çıktığına dikkat çeken Ordali, bu durumun beynin bazı bölümlerinin “uykuya geçtiğini” gösterir nitelikte olduğunu belirtti.
Araştırmanın bir sonraki aşamasında, katılımcılara sosyal etkileşim gerektiren oyunlar oynatıldı. Bu oyunlardan biri olan “Şahinler ve Güvercinler” isimli oyunda, katılımcılardan kaynakları paylaşarak işbirliği yapmaları ya da daha agresif bir tutum sergileyerek rekabet etmeleri istendi. Duygularını kontrol etme görevi verilmeyen katılımcıların %86’sı işbirlikçi bir yaklaşım sergileyerek “güvercin” gibi davrandı ve kaynakları barışçıl bir şekilde paylaşmayı tercih etti. Buna karşın, deneyin başında duygularını kontrol etmek zorunda kalan katılımcıların yalnızca %41’i işbirlikçi bir tutum gösterdi ve bu grup, daha büyük bir oranla “şahin” gibi davranarak agresif ve rekabetçi bir yaklaşımı benimsedi. Çalışma, 403 katılımcıyla beyin aktivitesi ölçülmeden tekrar edildi ve yine benzer sonuçlar elde edildi.
Toronto Üniversitesi’nden Profesör Michael Inzlicht, bu sonuçlara dikkatle yaklaşılması gerektiğini ifade ederek, araştırma bulgularının zayıf olduğunu ve bağımsız bir şekilde tekrarlanması gerektiğini vurguladı.
Kaynak: Sözcü
