Mikroplastik tehlikesi, günümüzde hayatın her alanında karşımıza çıkmaktadır. Japonya’da gerçekleştirilen bir araştırma, bu zararlı mikroplastiklerin bulutlarda bile bulunduğunu göstermiştir. Okyanuslarımızdan atmosfere kadar her yerde, hatta akciğer ve kalp gibi insan dokularının içinde bile çok küçük mikroplastik parçalarının varlığı tespit edilmiştir.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü’nden öğretim üyeleri Prof. Dr. Oğuz Can Turgay ve Dr. Muhittin Onur Akça, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) desteğiyle, tarım arazilerindeki mikroplastiklerin içeriği ve birikimini tespit etmek amacıyla kapsamlı bir çalışma yürütmüştür. ‘Türkiye Topraklarının Farklı Arazi Kullanımı Koşullarında Mikroplastik Düzeylerinin Değerlendirilmesi’ projesi çerçevesinde Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde Adana, Antalya, Mersin, Manisa, Aydın, İzmir, Sakarya, Bursa ve Çanakkale’de özellikle çilek üretilen alanlar belirlenerek, alınan toprak örnekleri laboratuvar ortamında incelenmiştir.
Yapılan bu çalışma sonucunda, Akdeniz Bölgesi’nde 1 kilogram toprakta yaklaşık 300 plastik parça, Ege Bölgesi’nde 180 ve Marmara Bölgesi’nde ise 160 plastik parça tespit edilmiştir.
Topraktaki Yaşama Zarar Veriyor
Prof. Dr. Oğuz Can Turgay, plastiklerin suda ve gıda ürünlerinde birikmesinin büyük bir endişe kaynağı olduğunu; ancak toprak boyutuyla ilgili farkındalığın çok az olduğunu vurgulamıştır. Turgay, farklı arazi kullanımlarında ne kadar plastik parça biriktiğini tespit etmek amacıyla bu çalışmayı gerçekleştirdiklerini belirterek, Türkiye genelinde plastikle toprağın yoğun temasının olduğu örtü altı yetiştiriciliği yapılan noktalarda bir dizi örnekleme yaptıklarını ifade etmiştir. Analiz sonuçlarını hem akademik camiaya, hem de toplumsal kesime sunmak istediklerini belirten Turgay, “Bu çok küçük parçacıklar; ama hem uzun süre toprakta kalabiliyorlar, hem de kaldıkları süre boyunca topraktaki yaşama zarar veriyorlar” demiştir.
En Fazla Akdeniz’de Tespit Edildi
Prof. Dr. Turgay, çalışmanın uluslararası bilimsel dergide yayımlandığını belirtirken, “Bir noktada beklemediğimiz, diğer noktada kafamızda yeni soru işaretleri uyandıran sonuçlar elde ettik. Örneğin, uzun süredir plastikle temas halinde olan toprakta daha fazla plastik parçacık çıkmasını bekleriz. Bunu gördük. Ancak iklimsel koşullar ve çiftçilerin uygulamaları gibi pek çok faktörün de etkili olduğunu fark ettik” şeklinde konuşmuştur. Plastik miktarının en fazla Akdeniz Bölgesi’nde tespit edildiğini ve sırasıyla Ege ile Marmara bölgelerinde de belirli seviyelerde plastik parçacıkların bulunduğunu vurgulamıştır.
Topraktan Sofraya Uzanan Risk
Prof. Dr. Turgay, topraktaki mikroplastiklerin insan sağlığına olası zararlarına dair, “Mikroplastikler toprakta kaldığı sürece küçülmeye devam edecek ve su ile bitkilere geçebilecek. Bu durum, bitkilerin köklerine girebilir ve oradan meyve ve sebzelere ulaşabilir. Sonuç olarak, gıda ürünlerinde plastiklerin birikimi endişe verici bir durumdur. Zamanla, topraktan sofraya kadar uzanan risk oluşabilir” şeklinde açıklamalarda bulunmuştur.
Çözüm: Yeni Materyal Geliştirmek
Dr. Öğretim Üyesi Muhittin Onur Akça, mikroplastiklerin toprakta canlılar üzerinde de etkili olduğunu belirterek, “Mikroplastikler üretim sürecinde kullanılan kimyasal maddeler nedeniyle toprak canlılarına zarar veriyor. Kısa vadede etkisi gözlemlenmeyebilir; ancak uzun vadede büyük sorunlar oluşturabilir” demiştir. Bu durumun, tarımsal verimliliği olumsuz etkileyeceğini ve üreticilerin karşılaşacağı zorlukları artıracağını ifade etmiştir. Proje kapsamında tarımda plastik naylonların yerine başka ürünlerin kullanılmasına yönelik çalışmalar da yürütülmektedir.
Kaynak: Sözcü
