MIT Araştırmacılarından Beyin Haritası Çalışması
Neuron dergisinde 6 Kasım 2023 tarihinde yayımlanan ilginç bir çalışmada, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) araştırmacıları, film izleme sürecinde beynin aktifleşen ağlarını inceleyerek şimdiye kadar oluşturulmuş en ayrıntılı işlevsel beyin haritasını ortaya koydular. Bu araştırmada, “Başlangıç” (“Inception”), “Evde Tek Başına” (“Home Alone”) ve “Erin Brokovich” gibi farklı film türlerinden sahneler izletilen katılımcıların beyin aktiviteleri detaylı bir şekilde incelendi.
Araştırma, film izlerken beynin farklı bölgelerinin hangi işlevler için harekete geçtiğini gözlemlemeyi amaçladı. Özellikle karmaşık rüya dünyalarının keşfedildiği sahneler veya tanıdık yüzlerin belirdiği anlar gibi belirli sahnelerde beynin aktif olan bölgeleri belirlendi. Araştırmanın baş yazarı olan MIT’deki sinir bilimci Reza Rajimehr, bu çalışmanın “doğal koşullar altında” beynin çeşitli ağlarının nasıl etkileşimde bulunduğunu gösteren ilk araştırmalardan biri olduğunu vurguladı. Önceki beyin haritalama çalışmaları, genellikle beynin “dinlenme” halindeyken gerçekleştiriliyordu, ancak bu çalışmadaki bulgular, dışsal uyarıcılar olmadığında bazı beyin ağlarının harekete geçmediğini ve filmlerin bu ağları etkinleştirdiğini ortaya koydu.
Araştırmacılar, insan beyninin ağlarını detaylı bir şekilde haritalamak için 176 genç yetişkinin film izlerken kaydedilen beyin görüntülerini kullandılar. Katılımcılara, bağımsız yapımlar ve Hollywood filmlerinden oluşan 60 dakikalık kısa sahneler izlettirildi. Bu süreçte, işlevsel MRI (fMRI) cihazı aracılığıyla beynin aktif bölgelerine giden kan akışı takip edilerek, hangi bölgenin ne zaman aktif olduğu gözlemlendi. Rajimehr, film izlemenin beynin birçok farklı alanını uyaran “zengin bir uyarıcı” olduğunu ancak her bireyin film izlerken farklı tepkiler verdiğini belirtti. Bu nedenle, araştırmacılar beyin aktivitelerini katılımcılar arasında ortalayarak ortak beyin ağlarını tespit etme yoluna gittiler.
Sonuçlar, film izlerken beynin toplamda 24 farklı ağının aktif hale geldiğini gösterdi. Bu ağlar, insan yüzlerini tanıma, sosyal etkileşimleri izleme ve bilinen yerleri tanıma gibi farklı bilişsel süreçlerle ilişkilendirildi. Ayrıca, araştırmacılar beyin ağları arasında “yönetici kontrol alanları” ile diğer işlevler arasında ters bir ilişki olduğu bulgusunu da keşfettiler. Örneğin, “Ocean’s 11” filminde karmaşık bir plan yapıldığı sahnelerde, beynin planlama ve karar verme gibi üst düzey işlevlerden sorumlu alanlarının yoğun bir şekilde çalıştığı gözlemlenirken, basit bir sohbet sahnesinde dil işleme gibi özel beyin bölgelerinin devreye girdiği görüldü.
Filmin bir sahnesi sona erdiğinde, beynin yönetici kontrol ağlarında belirgin bir aktivite artışı kaydedildi. Bu kısa boşluk anlarında, beynin sahneleri hatırlamak amacıyla hafıza ağlarını etkinleştirdiği düşünülmektedir. Araştırmacılar, bu işlevsel haritanın sağlıklı bireylerin yanı sıra şizofreni veya otizm gibi rahatsızlıkları olan kişilerde beyin organizasyonunun daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunabileceğini ifade ettiler. Rajimehr, film izlerken beynin işleyişini anlamanın, gelecekte film yapımcılarına daha etkileyici ve derinlikli içerikler üretme konusunda yeni ipuçları sağlayabileceğini de ekledi.
Kaynak: Sözcü
