Nobel Ekonomi Ödülü Sahipleri
Nobel Ekonomi Ödülü bu yıl, Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson’a verildi. Daron Acemoğlu, Orhan Pamuk ve Aziz Sancar’dan sonra Türkiye’den bu prestijli ödülü kazanan üçüncü isim olmuştur. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, ödülü, bu üç akademisyenin “kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki derinlemesine çalışmalarından dolayı” vermeye karar verdi. MIT’de en yüksek fahri unvan olan Enstitü Profesörlüğü unvanına sahip Daron Acemoğlu ve IMF’de baş ekonomistlik yapmış Simon Johnson, iktidar ile teknoloji ilişkisi üzerine “Power and Progress: Our Thousand-Year Struggle Over Technology and Prosperity” başlıklı bir kitap kaleme almışlardır.
Acemoğlu ile Söyleşi
Daron Acemoğlu, kitabın yayınlanmasının ardından geçen sene İpek Özbey’e çarpıcı açıklamalarda bulundu. İşte o söyleşiden bazı bölümler:
- Uzun zamandır teknolojilerin istihdam ve eşitsizlik üzerine etkilerini inceliyorsunuz. Bir zamanlar teknoloji umut demekti. Peki ne oldu? Teknoloji sınıfsal eşitsizlikleri daha mı ayyuka çıkardı. Bunu nasıl yaptı?
Acemoğlu, bu soruya yanıt olarak, “Simon ile beraber bu kitabı yazmamızın sebeplerinden biri, Amerika’da özellikle iktisatçılar ve sosyal bilimciler arasında, teknolojiye karşı çok umut dolu bir yaklaşımın olmasıdır. Yapay zeka ve sağlık alanındaki teknolojiler, geleceğimizi kurtaracak gelişmeler olarak görülüyor,” dedi. - Teknoloji iyi mi, kötü mü?
Acemoğlu, teknolojiyi ne iyi ne de kötü olarak değerlendirmek gerektiğini vurgulayarak, “Teknoloji, insanların kullandığı bir araçtır. Bu araç iyi ya da kötü amaçlarla kullanılabilir. Ancak son 40 yılda, teknolojinin gelir eşitsizliğini artıran ve demokrasiyi tehdit eden bir yön izlediğini düşünüyoruz,” ifadelerini kullandı. - Yapay zeka sizi korkutuyor mu?
“Yapay zeka beni hem umutlandırıyor hem de korkutuyor,” diyen Acemoğlu, “Eğer doğru kullanılırsa, yapay zeka insan kaynaklarını ve yeteneklerini artırabilecek potansiyele sahiptir,” şeklinde bir değerlendirme yaptı. - Şu anki yönüyle ilgili ne söyleyebilirsiniz?
“Şu anki yönün çok yanlış olduğunu düşünüyoruz,” diyen Acemoğlu, bilginin tekelleşmesinin, ekonominin birkaç şirketin etkisi altına girmesinin ve otomasyon sürecinin eşitsizliği artırdığını belirtti. - Otoriter rejimler dijital teknolojiyi nasıl kullanıyor, kullanırken kutuplaşmayı artırıyor mu?
Acemoğlu, “Otoriter rejimler, kendi haklarındaki bilgileri kısıtlamaya çalışıyor. Örneğin, Çin, internette olumsuz bilgi yayınlayan siteleri kapatarak, daha sonra bağımsız yayınlara erişimi kısıtladı,” açıklamasını yaptı. - Bunun içine Türkiye’yi koymaz mısınız?
“Türkiye’yi de koyarım, ancak Türkiye’de hükümet sosyal medyayı diğer ülkelerdeki kadar sıkı kontrol edemiyor,” dedi. Acemoğlu, Türkiye’nin sosyal medya üzerindeki kontrolü ile ilgili olarak, “AKP iktidarı sosyal medyayı kapatmaya çalıştı ama başarılı olamadı,” ifadelerini kullandı. - Neden Amerika’yı örnek veriyorsunuz?
“Çünkü Amerika’da sosyal medya, kutuplaştırıcı bir teknoloji olarak gelişti. Devletin kontrolü olmadan, insanlar sosyal medyada kendi fikirlerine yakın insanları bulmaya çalışıyor,” dedi. - Teknoloji ile demokrasi arasındaki bağda eğitim düzeyinin rolü nedir?
“Eğitim düzeyinin bu konuda etkili olmasını çok isterim, ancak ne yazık ki bu durum, eğitimli bireyler arasında bile geçerli değil,” diyerek eğitimin yetersizliğine dikkat çekti. - Türkiye ekonomisi hakkında konuşmak istemiyorsunuz, ama ciddi barınma sorunları var. Enflasyon büyük derdimiz. Ne olur?
Acemoğlu, “Herkes gibi ben de umutlu olmak istiyorum ama hâlâ çok büyük bir umut yok içimde. Enflasyonu düşürmek zor ama bu, Türk ekonomisini düzeltmek için yeterli olmayacak,” dedi. - Bugün Türkiye’de asgari ücret için pazarlık yürütülüyor. Bir ülkenin yarısının asgari ücretle çalışması o ülke hakkında ne söyler?
“Bu durum, Türkiye’de iki temel problemi ortaya koyuyor. Birincisi, asgari ücretin gelir dağılımına göre çok yüksek olması. İkincisi ise, Türkiye’nin sanayi sisteminin verimliliğinin oldukça düşük olması,” şeklinde yanıtladı. - Türkiye iki aydır kara parayı konuşuyor. Bu durum diğer ülkelerde de var mı?
Acemoğlu, “Bu Türkiye’ye özgü bir durum değil. İnternet, hem iyi hem de kötü amaçlarla kullanılabiliyor. Kara para aklama, blockchain ve kripto dünya ile birlikte daha fazla yaygınlaştı,” diyerek durumu değerlendirdi.
Kaynak: Sözcü
