Sanal Çetelerin Tehditleri ve Gençler Üzerindeki Etkileri
Ozan Ömer Kadüker – Çocukları hedef alan çevrimiçi platformlardaki gruplar, adeta “sanal mafya” gibi işlev görüyor. Bu grupların üyeleri genellikle 12-20 yaş arasındaki gençlerden oluşuyor. Bu gençler, çoğu zaman masum çocukların fotoğraflarını ve videolarını kaydedip şantaj yaparken, yasa dışı yollarla kişisel verilere ulaşarak dolandırıcılık yapabiliyorlar. Mağdurların büyük bir kısmı 18 yaşından küçük. Bu gruplar, kredi kartı bilgilerini çalma, hayvanlara eziyet etme ve kadın cinayetlerini övme gibi ciddî suçlar işliyor. Bazı gruplarda bu suçlar, “icraat” olarak adlandırılıyor ve bu, kişiye grup içinde prestij kazandırıyor. Çeteler, zaman zaman yüzyüze buluşmalar da gerçekleştirerek daha da organize bir hale geliyor. Bazı üyeler, bu yasa dışı faaliyetleri suç örgütlerinde sürdürmeye devam ediyor.
Güç Arzusu ve Psikolojik Etkiler
Psikoterapist Gökhan Ergür, çetelerin çocuklara ulaşma yollarının genellikle dostça, romantik ilişkiler ya da “oyun hilesi öğretme” gibi yöntemler olduğunu belirtiyor. Ergür, “Çocuk gece yarısı dışarı gitmeye çalışsa, ‘Bu saatte nereye gidiyorsun?’ diyerek müdahale ederiz. Ama şimdi çocuk odasına kapanıyor ve dışarıda karşılaşacağı kötülüğün bin mislini evinde yaşıyor” diyor. Çete üyeleri de çoğunlukla gençler ve çocuklardan oluştuğu için, kendini yetersiz hisseden ve aileleriyle iletişimleri zayıf olan bireyler bu gruplara katılıyor. Ergür, bu çocukların dış dünyadan kopuk olduklarını ve geleceğe dair umutlarının kalmadığını dile getiriyor. Bu nedenle, hissettikleri eksiklikleri gidermek için güç ve prestij elde etmeye çalışıyorlar, böylece kendilerine bir iktidar alanı oluşturmuş oluyorlar.
Ailelere Öneriler
Psikoterapist Ergür, ailelere çocuklarıyla ilgili şu önerilerde bulunuyor:
- Çocuklarınızla internette geçirdikleri zaman hakkında açıkça konuşun. Yargılamadan onların neler yaptığını anlamaya çalışın.
- İletişimi güçlendirmek adına tatlı bir dille onların internette kendilerini üzen ya da rahatsız eden birileri olup olmadığını sorun ve böyle durumlarda her şeyi sizinle paylaşabileceklerini hatırlatın.
- Dijital dünyayla ilgili temel seviyede bilgi edinmek, okullardaki rehber öğretmenlerle iletişime geçmek, bir uzmandan destek almak ya da aile içinde bu konuda bilgi sahibi olan biriyle durumu istişare etmek son derece önemli.
- Oyun almak için marketlerden veya AVM’lerden aldırdıkları hediye kartları, banka hesapları gibi durumları yakından takip edin ve bunları nereye harcadıklarını bilin.
Lüks Hayatların Cazibesi
İstanbul Kültür Üniversitesi Adalet ve Suç Laboratuvarı Kurucu Direktörü Doç. Dr. Ayhan Erbay, gençler arasındaki artan suç eğilimleri hakkında şu önemli noktaları paylaşıyor:
- 10 yıllık periyotlarda suç oranlarında bir artış gözlemlenmektedir. Ancak 15-18 yaş arasındaki gençlerin daha yıkıcı suç davranışlarına sürüklendikleri açıkça görülmektedir.
- Sosyal medya, bu gençlere denetlenmeyen bir alan sunarak sohbet odalarında etkileşimi derinleştirip yüz yüze iletişime geçebilmelerine olanak tanıyor.
- Gençler, toplum kurallarına uyarak elde edebilecekleri, yüksek eğitim almak ve ev sahibi olma gibi orta sınıf hedeflerini yetersiz görmektedirler. Çoğu, sosyal medyada sunulan lüks hayatları ve bu hayata sahip olan kişilerin gücünü, saygısını ve prestijini arzulamaktadır.
- Suç işleme eğilimi 15-18 yaş grubunda en yüksek seviyededir. İlk suç işleme yaşı ne kadar düşükse (örneğin 15 yaş ve altı) uzun bir suç dosyası geliştirme olasılığı o kadar artmaktadır.
- Risk alma iştahı, saldırganlık ve zorbalık davranışlarının yüksek olması; zayıf ebeveyn denetimi, fiziksel istismar, ebeveyn ihmali, aile içinde ya da akran grubunda suç davranışının görünmesi gibi faktörler, çocukların yeniden suça yönelmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
