CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA SEKA’NIN KURULUŞU VE GELİŞİMİ
Cumhuriyetin ilk yıllarında, ülkenin kalkınma sürecine önemli katkılar sağlayan Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları İşletmesi (SEKA), zor şartlar altında kurulmuş ve Türkiye’nin kağıt ihtiyacını karşılayarak kritik bir rol oynamıştır. 1936 yılından itibaren eğitim alanında ve kağıt üretiminde göz önünde bulundurulan SEKA, zamanla gözden çıkarılmıştır. Eğitimin ve kağıdın öneminin unutulmasıyla birlikte, SEKA’ya ilk darbe 1988 yılında Turgut Özal’ın başbakanlığı döneminde vurulmuştur.
ÖZELLEŞTİRME SÜRECİ VE SEKA’NIN KAPANMASI
ANAP dönemi sırasında, iktidara yakın şirketlerin önünü açmak amacıyla SEKA, 133 gün süren grevle üretimden uzaklaştırılmıştır. AKP döneminde ise, bu değerli fabrikalar iktidara yakın şirketlere devredilmekte ya da kapatılmak zorunda kalmıştır. Balıkesir SEKA, 198 milyon dolara kurulup yalnızca 1.1 milyon dolara Albayrak Grubu’na satılmıştır. Giresun SEKA, 5 milyon liraya özelleştirilip, 68 milyon liraya geri alınmıştır. Bu süreç, SEKA’nın ne denli önemli bir sanayi kuruluşu olduğunu gözler önüne sermektedir.
SEKA’NIN ÖNEMİ VE KÜLTÜREL KATKILARI
SEKA, kapısına kilidin vurulduğu 2005 yılına kadar Bolu (2 adet), Dalaman, Balıkesir, Zonguldak, Giresun, Kastamonu ve Ordu’da fabrikaları, Ankara’da matbaası ve yurdun çeşitli yerlerinde kıymetli arsaları olan dev bir sanayi kuruluşuydu. Aynı zamanda okul, kreş, sinema, tiyatro salonları ve spor kulüpleri gibi sosyal alanlarıyla Cumhuriyet felsefesini yansıtan en güzel örneklerden biri olmuştur. SEKA’nın kapanması, ülkenin kağıtta dışa bağımlılığını artırmış ve yayıncılık sektörünü büyük bir krize sürüklemiştir. İthalata bağımlı hale gelen Türkiye’de kağıt fiyatları, artan döviz kuru ile birlikte fırlamış, maliyetler patlamış ve bazı dönemlerde kağıt bulunamaz hale gelmiştir.
ÖZELLEŞTİRME İHALELERİ VE SONUÇLARI
- 198 milyona yapıldı, 1 milyona satıldı: Balıkesir kağıt fabrikası, 1981 yılında 198 milyon dolarlık bir yatırımla kurulmuştur. AKP, 2003 yılında fabrikayı Albayrak Grubu’na 1.1 milyon dolara satmıştır. Albayraklar, hemen 287 işçiyi işten çıkarmıştır. Sendika, ihalenin iptali için dava açmış ancak yargı kararları, AKP döneminde devre dışı bırakılmıştır.
- 5 milyona satılıp 68 milyona geri alındı: 2003 yılında ihaleye çıkarılan Giresun SEKA, Milda Kağıt Sanayi tarafından 5 milyon liraya satın alınmıştır. Ancak, şirket fabrikayı kısa süre çalıştırıp, kamuya ve işçilere 40 milyon lira borç bıraktıktan sonra kapatmıştır. 2010 yılında Milda, fabrikanın makinelerini hurdaya satmış ve 2013 yılında Giresun İl Özel İdaresi, fabrikanın arazisini 68 milyon lira ödeyerek satın almıştır.
SEKA İŞÇİLERİNİN MÜCADELESİ
SEKA’nın Kocaeli fabrikası, 1998 yılında kapatılmak istendiğinde binlerce işçi ve ailesi, bir ay boyunca karara direndi ve fabrikanın kapatılmasını engellemeyi başardı. Böylece fabrika, 2005 yılına kadar üretmeye devam etti.
Kaynak: Sözcü
