Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ait düzeltilmiş yoksulluk ve yaşam koşulları istatistiklerini kamuoyuna duyurdu. Bu çalışma, toplumun genel gelir düzeyine göre belirlenen yoksulluk sınırları altında yaşayan bireylerin sayısını değerlendirmektedir. TÜİK verilerine göre, göreli yoksulluk oranı 2023 yılında düşüş göstermiştir. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 0,9 puan azalarak yüzde 13,5 seviyesine gerilemiştir. Ayrıca, medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alındığında hesaplanan yoksulluk oranı, son bir yılda 0,3 puan düşerek yüzde 21,3 olarak kaydedilmiştir. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40’ı esas alınarak belirlenen yoksulluk oranı ise, önceki yıla göre 0,6 puan azalış ile yüzde 7,0 olarak belirlenmiştir. Medyan gelirin yüzde 70’i dikkate alındığında ise yoksulluk oranı 0,3 puanlık bir düşüşle yüzde 29,0 olmuştur.
EN DÜŞÜK YOKSULLUK ORANI ÇEKİRDEK AİLE OLMAYAN HANELERDE
Hanehalkı türüne göre yapılan inceleme, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si temel alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarını ortaya koymaktadır. Çekirdek aile bulunmayan, birden fazla kişiden oluşan hanehalklarında yoksulluk oranı, bir önceki yıla göre 4 puan azalarak yüzde 7,7 seviyesine gerilemiştir. Tek kişilik hanehalklarında ise bu oran 0,2 puan azalarak yüzde 7,3 olmuştur. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı 2,6 puan azalarak yüzde 17,0’a düşerken, sadece tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı 0,6 puan azalarak yüzde 13,3 olarak tespit edilmiştir.
MADDİ VE SOSYAL YOKSUNLUK
Maddi ve sosyal yoksunluk oranı hesaplamasında, hane düzeyinde sorgulanan değişkenler arasında otomobil sahipliği, beklenmedik harcamaları karşılama, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira veya konut kredisi gibi ödemeleri yapabilme, düzenli olarak et, tavuk veya balık içeren yemek tüketimi, evin ısınma ihtiyacını karşılama ve mobilyaların yenilenmesi gibi unsurlar yer almaktadır.
Fert düzeyinde toplanan kriterler ise, eski giysilerin yenilenmesi, en az iki çift düzgün ayakkabıya sahip olma, tanıdıklarla ayda en az bir kez bir araya gelme, ücretli boş zaman aktivitelerine katılabilme, kendine harcama yapabilme ve kişisel amaçlı internet erişimi gibi maddeleri kapsamaktadır.
Yukarıda belirtilen on üç kriterin en az yedisini karşılayamayan bireylerin oranı, 2022 yılında yüzde 16,6 iken, 2023 yılı anket sonuçlarında 2,2 puan azalarak yüzde 14,4 olarak tahmin edilmiştir.
SÜREKLİ YOKSULLUK ORANI YÜZDE 13 OLDU
Dört yıllık panel veriler kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına göre belirlenen kriterlere göre, son bir yıl içinde ve önceki üç yıldan en az ikisinde yoksul olarak değerlendirilen bireyleri kapsamaktadır. 2023 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı, bir önceki yıla göre 1 puan azalarak yüzde 13,0 seviyesine gerilemiştir.
BÖLGELERİN YOKSULLUK ORANLARI
İstatistiksel Bölge Sınıflandırması (İBBS) 2. Düzey bölgeleri için eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’sine göre hesaplanan yoksulluk sınırına dayalı gelire göre göreli yoksulluk oranlarının en yüksek olduğu bölgeler, yüzde 14,6 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) ve TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) olup, yüzde 13,9 ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) bölgeleri izlemektedir.
Göreli yoksulluk oranlarının en düşük olduğu İBBS 2. Düzey bölgeleri ise yüzde 3,1 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis), yüzde 6,7 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) ve TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) olarak tespit edilmiştir.
YOKSULLUK VEYA SOSYAL DIŞLANMA RİSKİ ALTINDA OLANLARIN ORANI YÜZDE 30,7
Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında bulunan bireyler, göreli yoksulluk, maddi ve sosyal yoksunluk, düşük iş yoğunluğu gibi unsurların en az birinden yoksun olanları ifade etmektedir. Son yıl sonuçlarına göre, bireylerin yüzde 30,7’si yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında kalmaktadır. Bu oran, yaş gruplarına göre incelendiğinde; 0-17 yaş grubunda yüzde 40,1, 18-64 yaş grubunda yüzde 28,0, 65 yaş ve üstü grubunda ise yüzde 23,1 olarak tahmin edilmiştir.
KENDİNE AİT BİR KONUTTA YAŞAYANLARIN ORANI GERİLEDİ
2023 yılında, oturulan konuta sahip bireylerin oranı geçen yıla göre 0,5 puan azalarak yüzde 56,2 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 27,8, lojmanda oturanların oranı ise yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı yüzde 15,1 olarak belirlenmiştir. Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 32,6’sı konutunda izolasyondan kaynaklı ısınma sorunu yaşarken, yüzde 32,0’ı sızdıran çatılar, nemli duvarlar ve çürümüş pencere çerçeveleri gibi sorunlarla karşı karşıya kalmıştır. Ayrıca, yüzde 19,8’lik bir kesim, trafik veya endüstriyel kaynaklı hava kirliliği ve diğer çevresel sorunlarla mücadele etmektedir.
Geçen yıla göre konut alımı ve konut masrafları dışında borç veya taksit ödemesi olan bireylerin oranı 1,4 puan azalarak yüzde 58,0 olmuştur. Nüfusun yüzde 5,7’sine bu ödemeler yük getirmezken, yüzde 14,9’una bu ödemeler çok büyük bir yük teşkil etmektedir. Konut masraflarının çok yük getirdiği hanelerin oranı 0,3 puan artarak yüzde 17,5 olurken, bu masrafların biraz yük getirdiği hanelerin oranı ise 8,8 puan artışla yüzde 66,5’e ulaşmıştır. Konut masraflarının yük getirmediğini belirten hanelerin oranı ise geçen yıla göre 9,2 puan azalışla yüzde 15,9 olarak hesaplanmıştır.
Hanelerin yüzde 58,8’i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,2’si iki günde bir et, tavuk veya balık içeren yemek masraflarını, yüzde 31,8’i beklenmedik harcamaları, yüzde 19,5’i evin ısınma ihtiyacını, yüzde 64,2’si ise eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını ifade etmiştir.
Kaynak: Sözcü
