Türk Lirası ve Ekonomik Durum
Türk Lirası’ndaki değer kaybı ve yüksek enflasyon, vatandaşların alım gücünü önemli ölçüde etkiledi. Bu durum, kartlı harcamaların artmasına yol açarak, Türkiye genelinde bireylerin finansal alışkanlıklarını değiştirdi. Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, 2024 yılının Ocak-Eylül döneminde banka ve kredi kartlarıyla gerçekleştirilen işlem tutarı, 10 trilyon 627.3 milyar lira olarak kaydedildi. Bu rakam, 2023 yılının tamamında 7.4 trilyon lira, 2022 yılında ise 3.6 trilyon lira seviyesindeydi.
Kartlı harcamalar, 2021 yılında 1.7 trilyon lira, 2020 yılında ise ilk kez 1 trilyon lirayı aşarak 1.1 trilyon lira olarak gerçekleşmişti. Yüksek kupürlü banknotların basılmaması ve Mehmet Şimşek’in bakanlık koltuğuna oturana kadar uygulanan ‘yeni ekonomi modeli’ ile faizlerin baskılanması, kartlı harcamaların toplam harcamalar içerisindeki payının giderek artmasına sebep oldu. Ekonomik kriz ortamında, kartlı harcamalar son dört yıl içinde 1 trilyondan 10.6 trilyona yükseldi.
Sektörel Dağılım ve Harcama Alışkanlıkları
Banka ve kredi kartlarıyla yapılan ödemelerin sektörel dağılımını incelediğimizde, 2024 yılının ilk dokuz ayında en fazla harcama, 1 trilyon 863.2 milyar lira ile market ve alışveriş merkezleri kategorisinde gerçekleşti. 2020 yılında bu rakam sadece 224 milyar lira, 2021 yılında 344.4 milyar lira ve 2022 yılında 693.3 milyar lira seviyesindeydi. 2023 yılı itibarıyla bu tutar, 1.4 trilyon lira seviyesine ulaştı.
Bu yılın dokuz aylık döneminde yapılan kartlı harcamalarda ikinci sırada, 742.4 milyar lira ile çeşitli gıda ürünleri yer alırken, onu 739.9 milyar lira ile giyim ve aksesuar kategorisi takip etti. Ayrıca, söz konusu dönemde banka ve kredi kartlarıyla elektrik ve elektronik eşya kategorisinde 710.5 milyar lira, hizmet sektörlerinde ise 695.4 milyar lira tutarında ödeme yapıldığı gözlemlendi.
