UNCTAD’dan Deniz Taşımacılığı Raporu Açıklandı
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), “Deniz Taşımacılığı 2024 Değerlendirmesi: Deniz Geçiş Noktalarının Seyri” başlıklı kapsamlı raporunu basın toplantısında duyurdu. Rapora göre, küresel deniz ticareti, 2022’deki daralmanın ardından toparlanma sürecine girdi ve 2023 yılında %2,4 büyüyerek yaklaşık 12,3 milyon tona ulaştı. Bu yıl, deniz ticaretinin demir cevheri, kömür ve tahıl gibi dökme yük emtialarının yanı sıra konteynerle taşınan mallara yönelik talebin artmasıyla birlikte %2’lik mütevazı bir büyüme göstermesi bekleniyor. Geçtiğimiz yıl %0,3 büyüyen konteyner ticaretinin, bu yıl %3,5 artış göstermesi öngörülüyor. Ancak UNCTAD, bu rakamların arkasında daha derin zorlukların yattığını vurguluyor. Küresel deniz ticaretinde uzun vadeli büyümenin, sektördeki Ukrayna’daki savaş ve Orta Doğu’daki artan jeopolitik gerginlikler gibi devam eden zorluklara nasıl uyum sağlanacağına bağlı olduğu belirtiliyor.
ROTALARIN UZAMASI YÜKSEK MALİYET VE GECİKMEYE YOL AÇIYOR
Dünyanın kritik deniz geçiş noktaları, çeşitli aksamalarla karşı karşıya kalarak gecikmelere, rota değişikliklerine ve dolayısıyla daha yüksek maliyetlere neden olmaktadır. Küresel ticaretin temel arterlerini oluşturan Panama ve Süveyş kanallarındaki trafik, 2024 ortasında, bir önceki yılın aynı dönemine göre %50’den fazla bir düşüş yaşadı. Bu gerilemenin ardında, Panama Kanalı’ndaki iklim değişikliği kaynaklı düşük su seviyeleri ve Süveyş Kanalı’nı etkileyen Kızıldeniz bölgesindeki çatışmaların patlak vermesi yatıyor. Aden Körfezi ve Süveyş Kanalı’ndan geçen gemilerin tonajında sırasıyla %76 ve %70 azalma görüldü. Gemilerin rotalarını Kızıldeniz’den Ümit Burnu’na çevirmesiyle birlikte, bölgedeki gemi varışları %89 oranında arttı. Bu durum, mal akışının sürdürülmesine yardımcı olurken, maliyet artışları, gecikmeler ve karbon emisyonlarının yükselmesine yol açtı. UNCTAD, Uzak Doğu-Avrupa rotasında 20-24 bin TEU konteyner gemisinin, Süveyş Kanalı yerine Afrika’yı dolaşarak seyahat ettiğinde Avrupa Birliği’nin (AB) Emisyon Ticaret Sistemi kapsamında sefer başına 400 bin dolar ek emisyon maliyetine maruz kaldığını hesapladı. Daha uzun süren rotalar, liman tıkanıklığının artmasına, daha yüksek yakıt tüketimi ve mürettebat ücretleri, sigorta primleri ve korsanlık gibi risklerin artmasına da neden oldu. Geçen yıl, küresel ton-mil dengesi %4,2 artarak maliyet ve emisyonların yükselmesine yol açarken, rotaların uzaması küresel lojistik ve tedarik zincirleri üzerinde ciddi baskılar oluşturdu.
EN KÖTÜ ETKİLERİ AZ GELİŞMİŞ ÜLKELER YAŞIYOR
Yaşanan aksaklıklar ve artan maliyetlerden tüm ülkeler eşit şekilde etkilenmiyor. Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS) ve En Az Gelişmiş Ülkeler (LDC), en kötü etkileri deneyimleyen gruplar arasında yer alıyor. Hesaplamalara göre, Kızıldeniz ve Panama Kanalı’ndaki krizin devam etmesi durumunda küresel tüketici fiyatlarının 2025 sonuna kadar %0,6 artabileceği öngörülüyor. SIDS ülkeleri için ise potansiyel etkinin daha şiddetli olma riski bulunuyor. UNCTAD, denizcilik sektörünün iklim değişikliğinin artan etkileri ve diğer aksamalar karşısında dayanıklılık ihtiyacının aciliyetine de dikkat çekiyor. Ayrıca, sektördeki bir diğer acil sorun, güvenliği, kirlilik kontrolünü ve denizci refahını zayıflatan sahte gemi tescillerindeki artış olarak öne çıkıyor. UNCTAD, denizcilik sektörünün artan zorluklarla karşı karşıya kaldığı bu dönemde, kritik geçişlerdeki kesintilerin ele alınması, düşük karbonlu ve yeşil denizciliğe yatırım yapılması, liman verimliliğinin artırılması, iç bölge bağlantılarının geliştirilmesi ve sahte gemi tescillerine karşı mücadele edilmesi çağrısında bulunuyor.
“TÜKETİCİ KEMER SIKIYOR”
UNCTAD Teknoloji ve Lojistik Direktörü Shamika Sirimanne, basın toplantısında, küresel deniz ticaretinin bu yıl %2 büyümesini beklediklerini ifade ederek, 2025-2029 döneminde yıllık bazda %2,4 artış öngördüklerini dile getirdi. Orta vadedeki bu büyümenin, teknolojik gelişmeler, yeşil dönüşüm ve deniz ticareti altyapısına yönelik yatırımlara ilginin yeniden canlanmasıyla destekleneceğini belirten Sirimanne, “Ancak küresel deniz ticaretinin büyümesi üzerinde aşağı yönlü risklerin oldukça baskın olduğunu unutmamak gerekir. Jeopolitik gerginlikler, süregelen çatışmalar ve savaşlar, uluslararası ticareti olumsuz etkiliyor. Birçok düşük gelirli ülke, borç yüküyle karşı karşıya kalıyor ve yüksek borçlanma maliyetleriyle mücadele ediyor. Dış şokları yönetmekte zorlandıkları bir ortamda, geleceğin belirsizliği nedeniyle tüketiciler olarak kemer sıkıyoruz. Yatırımcılar ise bekle-gör moduna geçtiği için ekonomi ve dolayısıyla uluslararası ticaret de zarar görüyor.” diye konuştu. UNCTAD Ticaret Lojistiği Birimi Başkanı Jan Hoffmann da kritik deniz geçiş noktalarını etkileyen sorunlar nedeniyle navlun fiyatlarının arttığını ve bu artışın tüketici fiyatlarına yansıyacağını belirterek, “Eğer bu geçiş noktalarındaki krizler devam eder ve navlun fiyatları yüksek kalmaya devam ederse, tüketici fiyatlarının 2025 sonuna kadar %0,6 artabileceği öngörülüyor. Bu oran, SIDS ülkelerinde %0,9 seviyesine ulaşabilir ki bu da küresel ortalamanın neredeyse %50 daha fazlasıdır.” uyarısında bulundu.
Kaynak: Sözcü
