Yükseköğretim Kurulu’ndan Önemli Açıklama
Yükseköğretim Kurulu (YÖK), 2024 yılına ait “Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporu”nu yayımladı. Bu rapor, üniversiteleri çeşitli kriterler üzerinden değerlendirerek yükseköğretim sistemine yaptıkları katkıları ve sağladıkları gelişmeleri detaylı bir şekilde ele almaktadır. Üniversiteler, “eğitim ve öğretim”, “araştırma-geliştirme”, “proje ve yayın”, “uluslararasılaşma”, “sürdürülebilirlik” ile “topluma hizmet ve sosyal sorumluluk” gibi alt kategorilerde incelendi.
Raporda, YÖKSİS veri tabanı başta olmak üzere kamu ve bağımsız kaynaklardan elde edilen veriler kullanılarak 64 gösterge üzerinden değerlendirme yapılmıştır. Öne çıkan verilerden biri, 2022 yılında 6,4 ay olan “üniversitelerden mezun olan öğrencilerin yurt içindeki ilk iş bulma süresinin” 2023’te 4,5 aya düştüğüdür. Ayrıca, üniversitelerin doktora programlarından mezun sayısı da artış göstererek 11 bin 290’dan 13 bin 561’e ulaştı.
Uluslararası Sıralamalarda Yükseliş
YÖK’ün raporuna göre, Türk üniversiteleri dünya genelindeki üniversite sıralama sistemlerinde yükselmeye devam etmektedir. 2022 yılında Times Higher Education (THE) sıralamasında Türkiye’den 58 üniversite yer alırken, bu sayı 2023’te 75’e çıkmıştır. Quacquarelli Symonds (QS) sıralamasında ise 2022’de 24 üniversite bulunurken, 2023’te bu sayı 25’e yükselmiştir. Ayrıca, THE sıralamasında 3, QS sıralamasında ise 2 Türk üniversitesi, dünyanın ilk 500 üniversitesi arasına girmeyi başarmıştır.
Uluslararası Öğrenci ve Öğretim Elemanı Sayısında Artış
Rapora göre, Türkiye’deki üniversitelerde uluslararası öğrenci ve öğretim elemanı sayısında da önemli bir artış gözlemlenmiştir. Türkiye’ye gelen uluslararası öğrenci oranı yüzde 6,23’ten yüzde 7,1’e yükselmiştir. Ayrıca, değişim programları çerçevesinde Türkiye’ye gelen öğretim elemanı sayısı da artmış, bu kapsamda üniversite başına düşen uluslararası öğretim elemanı oranı 2023’te 13,2’den 16,6’ya çıkmıştır.
Patent Başvuruları ve Bilimsel Üretkenlik
Türkiye’deki üniversitelerin bilimsel üretkenliğinde de belirgin bir artış yaşanmıştır. 2022 yılında endeksli dergi ve kitaplarda kurum adresli yayın sayısı 87 bin 355 iken, bu sayı 2023’te 89 bin 334’e yükselmiştir. Türkiye’deki 188 üniversitenin endeksli dergi ve kitaplarda ulusal iş birlikli yayın ortalaması 2023’te yüzde 52 olmuştur. Üniversite-sektör iş birliği ile yapılan yayınların oranı da artarken, 63 üniversitenin yayınlarına yapılan atıf sayısı dünya ortalamasının üzerinde kalmıştır.
Geçtiğimiz yıl 144 üniversiteden toplam 2 bin 389 patent, faydalı model veya tasarım başvurusu yapılmış, bu başvurulardan 1096’sı olumlu sonuçlanmıştır. 2023 yılı itibarıyla olumlu sonuçlanan patent sayısında yaklaşık yüzde 30 oranında bir artış yaşanmıştır. Ayrıca, TÜBİTAK tarafından desteklenen ulusal ve uluslararası proje sayısı 35 bin 519 olarak kaydedilmiştir. Yine, öğrenci, öğretim elemanı ve araştırmacılara verilen ulusal ve uluslararası eğitim ve araştırma bursu sayısı ise 28 bin 911 olarak gerçekleşmiştir.
Sosyal Sorumluluk Çalışmaları
Rapora göre, üniversitelerde sosyal sorumluluk projeleri önemli bir yer tutmaktadır. 4 bin 827 sosyal sorumluluk projesi ile sosyal entegrasyon ve kapsayıcılığa yönelik 8 bin 763 faaliyet gerçekleştirilmiş, öğrenciler tarafından 10 bin 75 sosyal sorumluluk projesi yürütülmüştür. Yaklaşık 2 milyon öğrenci, Türkiye’deki üniversite kulüplerinde aktif olarak görev almıştır. Toplamda 15 bin 194 öğrenci kulübü ile öğrenciler, sosyal sorumluluk projelerine katılarak topluma katkı sağlamışlardır. 98 üniversiteden 337 öğrenci topluluğu, uluslararası kuruluşlara üyelikleriyle global düzeyde etkileşimde bulunmuşlardır.
Yükseköğretim Hedefleri
YÖK Başkanı Erol Özvar, raporun sunuş bölümünde, yükseköğretimin gelecekte çözüm arayacağı konular arasında hızla gelişen teknoloji, iklim ve çevre sorunları, küresel çatışmalar, toplumsal ihtiyaçlardaki değişim, istihdam ve ekonomik krizler gibi önemli meselelerin bulunduğunu ifade etmiştir. Özvar, yükseköğretim sisteminin dinamik bir alan olduğunu belirterek, “Bu dinamik alanın unsurları olan eğitimde, araştırmada ve her türlü hizmette mükemmelliğin sağlanması, YÖK olarak başta gelen hedeflerimiz arasındadır. Bu anlayışla, üniversitelerimizin kalite süreçlerine büyük önem veriyoruz ve açık, ölçülebilir ve kanıta dayalı kriterlerle gelişimlerini yakından takip ediyoruz.” şeklinde konuşmuştur.
Stratejik hedefler arasında uluslararasılaşma konusundaki önemli gelişmelere de değinen Özvar, Türkiye-Azerbaycan Üniversitesinin kurulması ve “Yükseköğretimde Uluslararasılaşma Strateji Belgesi” hazırlık çalışmalarının başlatılması gibi projelerin önemine vurgu yapmıştır.
Yapay Zeka ve Yükseköğretim
Erol Özvar, rapordaki yazısında, dünyada yaşanan hızlı ve köklü teknolojik değişimlerin yükseköğretim yapısını yeniden tanımlamak zorunda bıraktığını belirterek, “Dijitalleşme ile birlikte öğretim süreçleri daha etkileşimli hale gelmiş, geleneksel eğitim programlarının ve öğretim tekniklerinin yeniden gözden geçirilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin öğrenme materyallerine daha kolay erişebilmesi, dijital platformların artması ve çeşitlenmesi, bilgiye ulaşmada ve öğrenci-öğretici ilişkilerinde yeni dinamikler oluşturmuştur. Özellikle yapay zeka alanındaki gelişmeler yükseköğretimde çok derin bir etki oluşturmuştur.” değerlendirmesinde bulunmuştur.
Özvar, ayrıca raporda bir önceki yıla göre doktora mezunu sayısındaki artış, mezunların yurt içindeki ilk iş bulma sürelerinin kısalması, YKS kılavuzunda akredite lisans programı bulunan üniversite sayısının ve akredite program sayısının artmasının sevindirici gelişmeler olduğunu ifade etmiştir. 2024-2025 eğitim öğretim yılında 73 ön lisans ve lisans programının açıldığı ve öğrenci alındığı bilgisini paylaşan Özvar, “Bu programlar, istihdam odaklı bir anlayışla geleceğin meslekleri dikkate alınarak planlanmıştır. Öğrenciler tarafından yoğun ilgiyle karşılanan bu programlar, ülkemizin yapay zeka alanındaki küresel rekabette güç katacaktır.” şeklinde açıklamada bulunmuştur.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
