Zeytinyağında Tağşiş ve Sahte Ürünler Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Edremit Meslek Yüksekokulu Zeytin ve Zeytin Teknolojileri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mücahit Kıvrak, zeytinyağının içerisine zeytinden elde edilmeyen yağların karıştırılmasının “tağşiş” olarak adlandırıldığını ifade etti. Kıvrak, içinde hiç zeytinyağı bulunmayan, örneğin pirina yağı gibi sıvıların, başka bitkisel yağlarla veya mineral yağlarla karıştırılmasının ise “sahte zeytinyağı” olarak tanımlandığını belirtti. Şu günlerde “sahte markacılık” uygulamalarının arttığını vurgulayan Kıvrak, Ayvalık, Geyikli ve Mudanya gibi ilçelerin isimleriyle kurulan kooperatifler aracılığıyla, gerçekte var olmayan markalarla üretilen yağların piyasada yer aldığını söyledi.
Fiyat Tek Başına Yeterli Değil
Kıvrak, tüketicilerin tağşiş veya sahte yağı ayırt edebilmesi için öncelikle fiyatlara dikkat etmesi gerektiğini vurguladı. Sahte ve türev yağlar ile tağşişli yağların, gerçek zeytinyağından çok daha ucuza satıldığını açıkladı. Ancak yalnızca fiyat kriterine odaklanmanın yanıltıcı olabileceğinin altını çizen Kıvrak, tüketicilerin güvenilir ve denetimli yerlerden alışveriş yapmalarını önerdi. Örneğin, e-ticaret platformları veya sanal pazarlardan yapılan alışverişlerde denetim eksikliği olduğunu belirtti. Bu platformlarda, satıcıların genellikle basit evraklarla pazar açabildiğini ve bu durumun zeytinyağlarının kalitesiz olma riskini artırdığını ifade etti.
Dr. Mücahit Kıvrak, tüketicilere zeytinyağını satın alırken, tadına ve kokusuna dikkat etmeleri gerektiğini önerdi. Güvendikleri yerlerden ve tanıdıkları kişilerden alışveriş yapmalarının daha güvenli olduğunu vurguladı. Pazar yerlerinden veya yol kenarlarından alınan zeytinyağlarının kalitesiz olma ihtimalinin yüksek olduğunu belirtti. Kıvrak, gerçek zeytinyağı olmayan yağların genellikle rafine yağlar üzerinden üretildiğini ve içine klorofil eklendiğini belirtti. Yurt dışında hazır klorofillerin satıldığını ve bunların başka isimler altında Türkiye’ye getirildiğini ifade etti.
Kıvrak, tüketicilerin sahte zeytinyağlarını anlamalarının yollarını şöyle sıraladı:
- Sahte zeytinyağları genellikle sirkemsi veya yağlı boya kokusu yayar.
- Deneyimleyerek, istenildiği kadar aroma eklenmiş olsa bile, bu aroma zamanla oksidasyon kokusuna dönüşür.
- Gerçek zeytinyağına ait tat ve koku özellikleri bulunmadığı için, ambalaj açıldığında tüketiciler bu farkı rahatlıkla anlayabilirler.
Edremit Körfezi Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Dernekleri Federasyonu Başkanı Mehmet Hakkı Semerci, zeytinyağının gerçekliğini anlamanın rengine bakarak yapılamayacağını belirtti. Farklı yağların içine boya eklenerek zeytinyağı gibi satıldığını vurgulayan Semerci, “Boya dışında kokular da katılabiliyor. Gıda boyası ve bu tür kokuların yasaklanması gerekiyor. Çünkü koza, soya ve aspir yağları, renklendirilip kokulandırılarak zeytinyağı adı altında satılabiliyor.” dedi. Semerci, zeytinyağında yıllardır süregelen tağşiş sorununa dikkat çekerek, gerçek üreticilerin ürünlerinin istismar edildiğini ifade etti.
Bu konuda talepleri olduğunu belirten Semerci, “Ülkemizde narkotik polisinin olduğu gibi, sahte zeytinyağlarının insan sağlığına zarar verdiğini düşünerek bir gıda polisi kurulması gerektiğini savunuyorum. Bu gıda polisi, yalnızca zeytinyağı değil, birçok yiyecek ürününde halkın kandırılmasını engelleyecek bir denetim organı olmalıdır.” görüşünü aktardı.
Edremit Ziraat Odası Başkanı Ali Yılmaz Diker ise, internet üzerinden tanımadıkları firmalardan zeytinyağı veya diğer ürünleri almamaları konusunda tüketicileri uyardı. Taklit ve tağşiş gıda ürünleriyle ilgili yeni yasal düzenlemeler yapılması ve ağır cezai yaptırımlar getirilmesi gerektiğini belirtti. Diker, “Zeytinyağı satan kişilerin üretim ve satış merkezlerine dikkat edilmesi, güvenilir firmalardan alışveriş yapılması gerektiğini” ifade etti. Ayrıca, “Kesinlikle ‘Bizim sadece internet üzerinden satışımız var’ diyen firmalardan uzak durulmalı. Çünkü bu konuda yakalanan, basılan birçok sahte firma mevcut.” dedi.
